Χειραγώγηση κερδών και ο ρόλος του ΔΛΠ 38: εμπειρική προσέγγιση.

Abstract

Η δραστηριοποίηση των χρηστών και των εταιρειών σε παγκόσμιο πλέον επίπεδο επιβάλλει την κατάρτιση ομοιόμορφων Οικονομικών Καταστάσεων, προκειμένου να γίνονται κατανοητές στους χρήστες των διάφορων χωρών αλλά και συγκρίσιμες μεταξύ τους. Για το σκοπό αυτό δημιουργήθηκαν τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα (Δ.Λ.Π.) – Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (Δ.Π.Χ.Α.). Στην πραγματικότητα, η διαδικασία ανάπτυξης των Προτύπων είναι σύνθετη και χρονοβόρα προκειμένου να εξασφαλίζεται ευρύτατη συμμετοχή, μέγιστη αποδοχή και διαφάνεια. Για πολλές από τις εταιρείες, η υιοθέτηση των ΔΠΧΠ άλλαξε σημαντικά τον τρόπο λογιστικού χειρισμού των άυλων περιουσιακών στοιχείων. Ειδικότερα, οι υποχρεώσεις που απορρέουν από το ΔΛΠ 38 επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την οικονομική θέση των εταιρειών. Συγκεκριμένα, η λογιστική αντιμετώπιση των δαπανών Ε&Α είναι ένα ανοικτό και αμφιλεγόμενο ζήτημα δεδομένου ότι οι εν λόγω δαπάνες μπορεί μερικές φορές να υποκινούνται από κίνητρα διαχείρισης κερδών. Σε αντίθεση με το αμερικάνικο πρότυπο SFAS Nο 2, το οποίο απαιτεί όλες οι δαπάνες Ε&Α πρέπει να καταχωρούνται άμεσα και να εξοδοποιούνται, το ΔΛΠ 38 απαιτεί και την κεφαλαιοποίηση των δαπανών Ε&Α, εφόσον πληρούνται ορισμένα κριτήρια. Το ελληνικό θεσμικό πλαίσιο μέσω των ΔΠΧΑ αναφορικά με τις δαπάνες Ε&Α παρέχει τη δυνατότητα επιλογής μεταξύ των δύο λογιστικών χειρισμών (εξοδοποίηση και κεφαλαιοποίηση). Οι εν λόγω διακριτικοί χειρισμοί (κεφαλαιοποίηση ή εξοδοποίηση) αποτέλεσαν το έναυσμα στην παρούσα εργασία. Αρχικά η εργασία παρέχει μία λεπτομερή εξέταση τόσο του θεσμικού πλαισίου των λογιστικών προτύπων που έχουν σχέση με την λογιστική των άυλων (Δ.Λ.Π. 38 «Άυλα Περιουσιακά Στοιχεία») όσο και την επισκόπηση της σχετικής διεθνούς και ελληνικής βιβλιογραφίας, καθώς το Δ.Λ.Π. 38 είναι πολύ σημαντικό, σύγχρονο με τις τροποποιήσεις που έχουν επέλθει και καθίσταται επίκαιρο πρότυπο. Αντικειμενικός σκοπός όμως της εργασίας είναι η εξέταση του βαθμού στον οποίο η απόφαση των ελληνικών εταιρειών να κεφαλαιοποιήσουν ή να εξοδοποιήσουν τις δαπάνες Ε&Α μπορεί να υποκινηθεί από κίνητρα διαχείρισης κερδών. Προς τον σκοπό αυτό συλλέχθηκαν στοιχεία από ένα δείγμα 190 εισηγμένων ελληνικών εταιρειών για τα έτη 2005 έως και 2015 και παράλληλα χρησιμοποιήθηκαν: ένα μοντέλο λογιστικής παλινδρόμησης, τρία κύρια κίνητρα για τη διαχείριση των κερδών (το κίνητρο του χρέους, το κίνητρο για τη μείωση της μεταβλητότητας των αποτελεσμάτων μέσω της διαχείρισης ή εξομάλυνσης των κερδών, η μείωση του πολιτικού κόστους) και πέντε άλλες μεταβλητές ελέγχου (το μέγεθος της εταιρείας, η ποιότητα του ελέγχου, το είδος της βιομηχανίας, η κερδοφορία και οι κίνδυνοι), προκειμένου να εξεταστούν οι επιδράσεις αυτών στην πιθανότητα κεφαλαιοποίησης δαπανών Ε&Α. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι υψηλά μοχλευμένες ελληνικές εισηγμένες εταιρείες τείνουν να χρησιμοποιούν την κεφαλαιοποίηση των δαπανών Ε&Α, προκειμένου να εξομαλύνουν τα αποτελέσματα.