Μεταναστευτική Κρίση στην ΕΕ: πολιτικές διαχείρισης του προσφυγικού κύματος, καταλύτης για τη φυσιογνωμία της Ευρώπης, σήμερα

Abstract

• Εισαγωγή-παρουσίαση γενικού πλαισίου ανάπτυξης: Η παρούσα διπλωματική πραγματοποιείται σε καθοριστική για το μέλλον της Ευρώπης περίοδο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς αμφιβολία, αντιμετωπίζει σήμερα ιδιαίτερες προκλήσεις: την κρίση της Ευρωζώνης με την ένταση των νεοφιλελεύθερων πολιτικών λιτότητας, την αντιμετώπιση της κρίσης στη Μέση Ανατολή, τις τρομοκρατικές επιθέσεις του ισλαμικού κράτους στην Ευρώπη, τη σύγκρουση με τη Ρωσία για την προσπάθεια της βίαιης επιβολής της στην Ουκρανία, και τη δραματική αύξηση των προσφυγικών ροών. Όλες αυτές οι κρίσεις και οι εξελίξεις έχουν προκαλέσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση μεγάλες εντάσεις, θέτοντας το μέλλον της Ευρώπης επιτακτικά πλέον στο επίκεντρο της δημόσιας, κοινωνικής, πολιτικής και ακαδημαϊκής συζήτησης. Η προσφυγική κρίση επηρεάζει την ταυτότητα, τη λειτουργία και το μέλλον της ΕΕ. QUO VADIS ΕΥΡΩΠΗ; Ένα από τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι εάν θα συνεχιστεί με αποφασιστικότητα και πίστη στις αξίες του Ευρωπαϊκού Οράματος η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση ή εάν θα επιστρέψουν τα κράτη μέλη σε εθνική περιχαράκωση και αποποίηση των ιδεωδών της. Κίνητρο για την εκπόνηση τούτης της διπλωματικής αποτελεί η συνείδηση της σοβαρότητας της κρίσης που διατρέχει ο ευρωπαϊκός πολιτισμός, η άνοδος της ακροδεξιάς αλλά και η ανάδειξη δράσεων αλληλεγγύης από τις κοινωνικές μάζες, συχνά σε αντίθεση με τις αποφάσεις των ευρωπαϊκών ελίτ, που δείχνουν έναν εναλλακτικό δρόμο αντιμετώπισης των προκλήσεων της ΕΕ από τους ίδιους της τους πολίτες: αλληλέγγυο και δημοκρατικό. Το ερώτημα που προκύπτει είναι εάν η Ευρώπη θα τους «ακούσει». Τους επόμενους μήνες κρίνεται εάν η Ευρώπη θα μείνει στον αξιακό πυρήνα με τον οποίο συγκροτήθηκε πριν από 60 χρόνια. Ό,τι καθορίζει την Ευρώπη ως ενιαία υπονομεύεται καθημερινά με την αμφισβήτηση των θεμελιωδών αξιών στην ευημερούσα ζώνη του πλανήτη που η δημοκρατία θεωρείται αυταξία και ο σεβασμός στην ανθρώπινη ζωή και τα δικαιώματα αποτέλεσαν τους άξονες συγκρότησής της και βασικές πτυχές του κανονιστικού της Δικαίου. Η ακαδημαϊκή κοινότητα οφείλει να πάρει θέση απέναντι στην στροφή της Ευρώπης και να καταθέσει υλοποιήσιμες πολιτικές προτάσεις διαχείρισης ενός τόσο κρίσιμου ζητήματος στην κατεύθυνση της προστασίας της ανθρώπινης ζωής και της αξιοπρέπειας. • Σκοπός και στόχοι της εργασίας Στην παρούσα διπλωματική εργασία μελετούμε το προσφυγικό ζήτημα και ευρύτερα το μεταναστευτικό πρόβλημα, τόσο σε συνάρτηση με τα διεθνή αλλά και ευρωπαϊκά νομικά πρότυπα, όσο, και τούτο αποκτά μία κεφαλαιώδη σημασία, με τις ασκούμενες ή υπό διαμόρφωση πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό μάλιστα το δεύτερο σκέλος εγείρει μείζονα ιδεολογικά, πολιτικά και ηθικά ζητήματα για την αποσαφήνιση του ρόλου και της φυσιογνωμίας της Ε.Ε. με καταλύτη το προσφυγικό ζήτημα. Σκοπός Πιο συγκεκριμένα ο σκοπός της διπλωματικής αυτής εργασίας είναι μέσω της μελέτης της διεθνούς αλλά και της Ευρωπαϊκής νομικής και πολιτικής πραγματικότητας να αποφανθεί, σε όποιο βαθμό είναι εφικτό, για τη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας της ΕΕ στο παρόν και να προτείνει εναλλακτικές προτάσεις άσκησηςμεταναστευτικήςπολιτικής με στόχο το δημοκρατικό μετασχηματισμό της ΕΕ στην κατεύθυνση της αλληλεγγύης. Στόχοι Ο παραπάνω σκοπός αναλύεται στους ακόλουθους επιμέρους στόχους: 1. Παρουσίαση και κριτική ανασκόπηση του διεθνούς και ευρωπαϊκού νομικού πλαισίου, ορισμού διαχείρισης και αξιολόγησής του προσφυγικού ζητήματος και ευρύτερα του μεταναστευτικού ζητήματος. 2. Σύντομη διερεύνηση του βαθμού και του τρόπου επίδρασης της κατάστασης της συγκρουσιακής κατάστασης στη Μέση Ανατολή καθώς και η διερεύνηση του ρόλου του «Iσλαμικού κράτους» στην πρόκληση του προσφυγικού κύματος στην ΕΕ αλλά και το ρόλο της ΕΕ στην αστάθεια στη Μέση Ανατολή. 3. Παρουσίαση των σχεδιασμών και των ήδη εφαρμοσμένων πολιτικών της Ε.Ε. για το Προσφυγικό ζήτημα και των σχετιζόμενων διαφόρων πρωτοβουλιών ώστε να διερευνηθεί το δύσκολο και ακανθώδες ζήτημα της συμβολής του προσφυγικού ζητήματος στη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας και της ταυτότητας της Ε.Ε. 4. Σκιαγράφηση και ιχνηλάτιση της σύνδεσης της έννοιας της «Αλληλεγγύης» και των πολιτικών υλοποίησης της με τα ευρύτερα κοινωνικά, πολιτικά και ιδεολογικά κινήματα τα οποία αναπτύσσονται στο εσωτερικό της. Τέλος, συμπερασματολογικά, μαζί με την παράθεση των γενικών συμπερασμάτων θα επιχειρηθεί και μια σκιαγράφηση των δυνατών ερευνητικών κατευθύνσεων που απορρέουν από την διπλωματική αυτή εργασία.