Η Ευρωμεσογειακή συνεργασία μετά την «Αραβική Άνοιξη»

Abstract

Διαχρονικά, οι σχέσεις μεταξύ της Ευρώπης και της Νοτίου Μεσογείου διέπονταν από δύο κυρίαρχα στοιχεία: τη συνεργασία στο εμπόριο, και τις συγκρούσεις πάνω στα ανταγωνιστικά γεωπολιτικά, γεω-οικονομικά και πολιτισμικά συμφέροντα. Η κατάσταση αυτή δεν περιοριζόταν μόνο στις σχέσεις Ευρώπης – Νότιας Μεσογείου. Η ίδια εικόνα χαρακτήριζε και την κρατούσα κατάσταση στο εσωτερικό των δύο υποσυστημάτων, Ευρώπης και Νοτίου Μεσογείου, ξεχωριστά. Μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, τα Ευρωπαϊκά κράτη έλαβαν ιστορικές αποφάσεις και προχώρησαν σε στενότερη συνεργασία μεταξύ τους, η οποία εξελίχθηκε σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) Το ίδιο επεδίωξαν και για τις σχέσεις τους με τα γειτονικά τους κράτη. Και όχι μόνο να συνεργαστούν με τα γειτονικά τους κράτη, αλλά να προωθήσουν και την οικονομική συνεργασία των γειτονικών κρατών μεταξύ τους, ως βασική προϋπόθεση για τη σταθερότητα και την ειρήνη στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. Ενώ οι προσδοκίες τους ευοδώθηκαν στην Ανατολική Ευρώπη μετά το 1990, αντίθετα η συνεργασία Ευρώπης – Νότιας Μεσογείου έχει ουσιαστικά αποτύχει. Μετά την «Αραβική Άνοιξη» (2011-2013) τα δεδομένα στις σχέσεις μεταξύ Ευρώπης – Νότιας Μεσογείου έχουν αλλάξει δραματικά, με τα ζητήματα ασφάλειας να κυριαρχούν, αφού οι νέες συνθήκες απειλούν την περιφερειακή σταθερότητα συνολικά. Στόχος της παρούσας μελέτης είναι να εξετάσει τις προσπάθειες προσέγγισης Ευρώπης – Νότιας Μεσογείου πριν την «Αραβική Άνοιξη», να ερευνήσει τα αίτια που οδήγησαν σε συνεχείς αποτυχίες, και το κυριότερο, να εξετάσει τη συνεργασία Ε.Ε. – χωρών Νότιας Μεσογείου μετά τα γεγονότα της «Αραβικής Άνοιξης» και πώς διαμορφώνεται το νέο περιβάλλον μεταξύ Ευρώπης, Βόρειας Αφρικής και Μεσογειακής Μέσης Ανατολής, με έμφαση στα ζητήματα της ασφάλειας. Τέλος, στόχος της μελέτης είναι η απάντηση του ερωτήματος, αν μετά την «Αραβική Άνοιξη» μπορεί να υπάρξει βιώσιμη Ευρω-Μεσογειακή συνεργασία και πώς μια τέτοια συνεργασία μπορεί να αποτελέσει ταυτόχρονα αναπτυξιακό εργαλείο και άξονα ασφάλειας και σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή.