Χωρική οργάνωση και αρχιτεκτονική στη Φλώρινα κατά την περίοδο 1912-30: οι αλλαγές στην εικόνα της πόλης.

Abstract

Το θέμα της παρούσας εργασίας αφορά στις αλλαγές που συντελούνται στην εικόνα της πόλης της Φλώρινας, τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα (κατά την περίοδο 1912-1930 περίπου). Αρχικά αναπτύσσεται το θεωρητικό πλαίσιο το οποίο βοηθά στην κατανόηση των ερευνητικών ερωτημάτων που προκύπτουν στην πορεία της έρευνας. Ορίζονται οι βασικές έννοιες του έθνους κράτους, των συλλογικών ταυτοτήτων και του εθνικού χώρου. Γίνεται μια αναδρομή από το αρχαιότερο έως και το οθωμανικό παρελθόν της πόλης. Η ιστορικότητα που αναδεικνύεται μέσα από τη σχέση της με τον χρόνο, μας προκαλεί για περαιτέρω διερεύνηση. Στο τέλος του 19ου αιώνα, η «οθωμανική» Φλώρινα αναπτύσσει σχέσεις επικοινωνίας και εξάρτησης με άλλα αστικά κέντρα της εποχής. Επηρεάζει και επηρεάζεται από τα ιστορικά γεγονότα. Στην δεύτερη ενότητα μελετάται ο νέος ρόλος της Φλώρινας, η οποία στις αρχές του 20ου αιώνα έχει ενσωματωθεί στο ελληνικό κράτος. Η πόλη υφίσταται τις συνέπειες των πληθυσμιακών μετακινήσεων, βίαιων στην πλειοψηφία τους, αφού γίνονται στο πλαίσιο της σύστασης των νέων εθνικών κρατών, μέσα από συνεχείς πολεμικές επιχειρήσεις. Χάνει τον πολυεθνικό και πολυθρησκευτικό χαρακτήρα της, -εικόνα που παρουσίαζαν όλες οι πόλεις της Βαλκανικής χερσονήσου, που ανήκαν στην οθωμανική αυτοκρατορία- και αποκτά εθνική ομοιογένεια. Στην τρίτη ενότητα διερευνώνται οι προσπάθειες της πόλης να απομακρυνθεί από το πρόσφατο παρελθόν. Οι αλλαγές που συντελούνται στην εικόνα της (ρυμοτομία- αρχιτεκτονική) είναι πολλές και η μελέτη τους παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Στα πλαίσια του εκσυγχρονισμού, η πόλη ρυμοτομείται και αστικοποιείται με πλήθος τεχνικών έργων. Η αρχιτεκτονική των νέων κατασκευών εμφανίζει σαφείς επιρροές από τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Στην «σύγχρονη» αυτή πόλη δεν έχουν θέση μνημεία και ιστορικά κτίρια του παρελθόντος. Τα περισσότερα κατεδαφίζονται με συνοπτικές διαδικασίες και όσα απομένουν εγκαταλείπονται στη φθορά του χρόνου. Τέλος γίνεται αναφορά στα εναπομείναντα μνημεία και επισημαίνεται η ανάγκη αποκατάστασής τους, καθώς η διαφύλαξη της ιστορικής μνήμης και της πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί υποχρέωση όλων μας.