Σελίδες ελληνικής εκπαίδευσης: μισός αιώνας ελληνικής εκπαιδευτικής ιστορίας στην Ρωσία και στην τέως Ε.Σ.Σ.Δ.

Abstract

Στο παρακάτω πόνημα δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στη διερεύνηση και στην καταγραφή των ποικίλων εκείνων εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων που επιβεβαιώνουν την προσπάθεια των Ελλήνων της πρώην Ε.Σ.Σ.Δ να διατηρήσουν τόσο τη γλώσσα και τα πρωτογενή συστατικά της εθνικής τους ιδιαιτερότητας, όσο και τα χαρακτηριστικά εκείνα που διευκόλυναν και αναθέρμαναν την ιδεολογική τους ταύτιση με την Ελλάδα, καθώς και με το υπόλοιπο ελληνικό στοιχείο της Διασποράς. Παρόλο που διακρίνονται από ποικίλα διαφορετικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα (μεταξύ άλλων οι διάλεκτοι της ελληνικής γλώσσας και σε μερικές περιπτώσεις οι αλλογενείς γλώσσες που χρησιμοποιούν), τους συνδέει ένας ισχυρός κρίκος: η κοινή καταγωγή, η εθνική συνείδηση και η Ορθόδοξη χριστιανική θρησκεία.

Με πνευματικά εφόδια τις προαναφερθείσες πολιτιστικές αξίες, αγωνίστηκαν επί μακρών, αφενός ενάντια της τσαρικής εκρωσιστικής πολιτικής και αφετέρου ενάντια ενός απάνθρωπου ολοκληρωτικού καθεστώτος, οι συνέπειες του οποίου τραυμάτισαν βαθύτατα τη ζωή όλων των λαών της τέως Ε.Σ.Σ.Δ. και κυρίως, των μικρών εθνικών μειονοτήτων, όπως αυτή των Ελλήνων. Η παρούσα λοιπόν εργασία επικεντρώθηκε στο θέμα της ελληνικής γλώσσας και της ελληνικής εκπαίδευσης - από τη Ρωσία του Μεσαίωνα έως τη σοβιετοποιησή της καθώς και στην προβολή της ιστορίας και των αντίξοων συνθηκών που έπρεπε να αντιμετωπίσουν οι Έλληνες των περιοχών αυτών, το πιο ταλαιπωρημένο ίσως τμήμα της νεοελληνικής διασποράς. Οι Έλληνες μετέδωσαν στις ρωσικές χώρες τις αξίες της Κλασικής Σκέψης και έσπειραν την Αλήθεια της Ορθοδοξίας. Καθ’ όλη την μακρόχρονη τους πορεία σ’ ένα διαρκώς απειλούμενο έδαφος και σε μια περιοχή που πάντοτε αποτελούσε σταυροδρόμι επικοινωνίας και μεταφοράς μεταξύ ποικίλων εθνοτήτων, μάχονταν να αναδείξουν την εθνική τους ιδιαιτερότητα. Ίδρυσαν ελληνικά σχολεία και ελληνικές ακαδημίες, δημιούργησαν ελληνικούς συλλόγους, θέατρα, τυπογραφεία και τύπωσαν ελληνικές εφημερίδες. Εισήγαγαν την ελληνική γλώσσα στα ιδιωτικά και δημόσια σχολεία των επιμέρους σοβιετικών δημοκρατιών, εγκαθίδρυσαν ελληνικούς ναούς κ.ά. προσφέροντας έτσι τα μέγιστα, για την διασφάλιση του πολιτισμού τους.