Διερεύνηση των αντιλήψεων περί της ανεξαρτησίας των ορκωτών ελεγκτών λογιστών.

Abstract

Γεγονός αποτελεί ότι η αξιόπιστη χρηματοοικονομική πληροφόρηση καθίσταται ως απαραίτητη προϋπόθεση τόσο για την εύρυθμη λειτουργία της οικονομίας, σε εθνικό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο, όσο και για την οικονομική ανάπτυξη των εκάστοτε αγορών. Με σκοπό, λοιπόν, την παροχή αξιόπιστης χρηματοοικονομικής πληροφόρησης προς το ενδιαφερόμενο κοινό λειτουργεί ο θεσμός του εξωτερικού ελέγχου των χρηματοοικονομικών καταστάσεων, στα πλαίσια της ελεγκτικής επιστήμης, υποκείμενο του οποίου είναι ο εξωτερικός ελεγκτής ή ορκωτός ελεγκτής λογιστής. Έτσι, γίνεται αντιληπτό ότι η αξιόπιστη χρηματοοικονομική πληροφόρηση προϋποθέτει τη διενέργεια ελέγχου που να χαρακτηρίζεται από την υψηλή ποιότητά του, ενώ ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία που συνθέτουν την ποιότητα αυτή αποτελεί η ανεξαρτησία των ορκωτών ελεγκτών λογιστών. Για τον λόγο αυτό η έννοια της ανεξαρτησίας έχει απασχολήσει τους μελετητές σε μεγάλο βαθμό, ενώ παράλληλα μεγάλο είναι και το πλήθος των ερευνών που έχουν διεξαχθεί κυρίως για τη διερεύνηση της ανεξαρτησίας των ορκωτών ελεγκτών λογιστών σύμφωνα με τις αντιλήψεις των χρηστών των χρηματοοικονομικών καταστάσεων, μιας και η πραγματική ανεξαρτησία τους είναι μη μετρίσιμη. Στα πλαίσια αυτά, σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να εξετάσει, αρχικά σε θεωρητικό επίπεδο, την έννοια της ανεξαρτησίας των ορκωτών ελεγκτών λογιστών, καθώς και κάθε ζήτημα που σχετίζεται με αυτή, ενώ στη συνέχεια να διερευνήσει τις αντιλήψεις των χρηστών των χρηματοοικονομικών καταστάσεων σχετικά με το επίπεδο της ανεξαρτησίας τους στην Ελλάδα, καθώς και σχετικά με τους παράγοντες που πιθανόν να επιδρούν στην εν λόγω ανεξαρτησία, προκαλώντας με αυτόν τον τρόπο το ενδιαφέρον και προσανατολίζοντας για περεταίρω μελέτη και έρευνα με απώτερο στόχο τον εντοπισμό των καταλληλότερων, για τα χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας, μέτρων προς ενίσχυση της ανεξαρτησίας των ορκωτών ελεγκτών λογιστών. Για τις ανάγκες της έρευνας που διεξήχθη έγινε χρήση ενός ερωτηματολογίου το οποίο απευθύνθηκε σε τέσσερις ομάδες χρηστών των χρηματοοικονομικών καταστάσεων (ορκωτοί ελεγκτές λογιστές, οικονομικοί διευθυντές/προϊστάμενοι λογιστηρίου/λογιστές, επενδυτές/μέτοχοι/εταίροι και πιστωτές/υπεύθυνοι χορηγήσεων και τραπεζικών δανείων). Πιο συγκεκριμένα, αυτό αποτελούνταν από τρία μέρη. Το πρώτο περιείχε δύο ερωτήσεις κλειστού τύπου σχετικά με τις αντιλήψεις των ερωτηθέντων για το επίπεδο αλλά και τη σημαντικότητα στη συνολική ποιότητα του ελέγχου της ανεξαρτησίας των ορκωτών ελεγκτών λογιστών. Το δεύτερο μέρος περιείχε είκοσι εννέα προτάσεις αναφορικά με τους παράγοντες της ανεξαρτησίας των ορκωτών ελεγκτών λογιστών και τον τρόπο με τον οποίο αυτοί επιδρούν στην εν λόγω ανεξαρτησία, δέκα προτάσεις αναφορικά με το βαθμό σημαντικότητας του κάθε παράγοντα, καθώς και μία ερώτηση ανοιχτού τύπου μέσω της οποίας δινόταν η ευκαιρία στους συμμετέχοντες να καταγράψουν ελεύθερα άλλους παράγοντες που οι ίδιοι θεωρούν ότι επιδρούν στην ανεξαρτησία των ορκωτών ελεγκτών λογιστών και δεν αναφέρονταν παραπάνω. Αντίστοιχα, το τελευταίο μέρος του ερωτηματολογίου αφορούσε πέντε ερωτήσεις κλειστού τύπου αναφορικά με ορισμένα δημογραφικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων στην έρευνα. Σημειώνεται ότι, συνολικά συγκεντρώθηκαν εκατόν είκοσι ερωτηματολόγια, ενώ η έρευνα διήρκησε σχεδόν ενάμιση μήνα. Από τα αποτελέσματα της έρευνας προέκυψε ότι, το επίπεδο ανεξαρτησίας των ορκωτών ελεγκτών λογιστών στην Ελλάδα οριοθετείται σε μέτρια επίπεδα, ενώ η παράλληλα φαίνεται να είναι πάρα πολύ σημαντική για τη συνολική ποιότητα του ελεγκτικού έργου. Επιπλέον, προέκυψε ότι ο βαθμός σημαντικότητας κρίθηκε ως άνω του μετρίου για όλους τους παράγοντες που εξετάστηκαν, αν και όπως φάνηκε αυτοί που επιδρούν περισσότερο στην ανεξαρτησία των ορκωτών ελεγκτών λογιστών είναι η οικονομική εξάρτηση του ορκωτού ελεγκτή λογιστή από την ελεγχόμενη οικονομική μονάδα, ο έλεγχος του διορισμού και της αμοιβής του ορκωτού ελεγκτή λογιστή από τη Διοίκηση της ελεγχόμενης οικονομικής μονάδας, το οικονομικό συμφέρον του ορκωτού ελεγκτή λογιστή, οι πιθανοί κίνδυνοι για τον ορκωτό ελεγκτή λογιστή από την κακή ποιότητα του ελεγκτικού του έργου και η μη παροχή μη ελεγκτικών υπηρεσιών από μέρους του ορκωτού ελεγκτή λογιστή. Τέλος, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, ως επιπρόσθετοι παράγοντες που επιδρούν σημαντικά στην ανεξαρτησία των ορκωτών ελεγκτών λογιστών εμφανίζονται να είναι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, της νοοτροπίας και της κουλτούρας τόσο του ορκωτού ελεγκτή λογιστή και της ελεγχόμενης οικονομικής μονάδας, όσο και της ίδιας της ελληνικής κοινωνίας.