Πόλεμος και βιοπολιτική κυβερνητικότητα: το έργο του Michel Foucault στη διεθνή πολιτική θεωρία.

Abstract

Από την απαρχή τους, οι διεθνείς πολιτικές αναλύσεις φαίνεται να βρίσκονται εγκλωβισμένες μεταξύ των νοητών άκρων της κυριαρχίας και της αναρχίας. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται πως από τις επικρατούσες θεωρίες του Ρεαλισμού και του Φιλελευθερισμού, μέχρι και πιο ριζοσπαστικές θεωρήσεις όπως ο Μαρξισμός, ο διάλογος των Διεθνών Σχέσεων έχει επικρατήσει να επικεντρώνεται, πρωτίστως, στα ζητήματα που αφορούν το κράτος και την εξουσία. Μια εξουσία εγγενώς κατασταλτική, η οποία εκκινώντας από την κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας, κατευθύνεται επιβλητικά προς τη βάση της. Τι γίνεται, όμως, στην περίπτωση που η εξουσία δεν ασκείται μόνο από πάνω, αλλά και από κάτω, όταν αντί της ταύτισης με την εκάστοτε ηγεμονική τάξη ή προσωπικότητα, μπορεί να εντοπισθεί και σε μια πληθώρα σχέσεων οι οποίες περιβάλουν το πλήρες φάσμα των κοινωνιών μας; Περαιτέρω, τι γίνεται όταν αυτή η εξουσία όχι απλά δεν αποδεικνύεται κατασταλτική, αλλά, όπως μας φανέρωσε σε μια πληθώρα περιπτώσεων ο Michel Foucault, παραγωγική; Η παρούσα εργασία επιδιώκει να προσεγγίσει, ακριβώς, τα παραπάνω ζητήματα, εξετάζοντας την έμμεση συνεισφορά του Γάλλου διανοουμένου στον τομέα των διεθνών σπουδών. Αν και ο ίδιος δεν ασχολήθηκε ποτέ άμεσα με τα ζητήματα παγκόσμιας φύσης, το έργο του αποτελεί μια εκτενή και καλά εμπεριστατωμένη κριτική στις βαθύτερες πτυχές του σύγχρονου τρόπου σκέψης και άρα, αναπόφευκτα, μια κριτική που δύναται να τοποθετηθεί και στο πλαίσιο των διεθνών πολιτικών θεωριών. Ιδιαίτερα δε οι θέσεις του περί του αλληλοσυσχετισμού μεταξύ εξουσίας και γνώσης, καθώς και περί της σταδιακής αντικατάστασης της κυρίαρχης από την βιοπολιτική εξουσία, αποτελούν συνεισφορές μείζονος σημασίας, οι οποίες ανοίγουν νέες διόδους στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τα ζητήματα παγκοσμίου ενδιαφέροντος και, εν τέλει, την πολιτική και κοινωνική ζωή μας.