Η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη στο δίκαιο της θάλασσας και η περίπτωση της Ελλάδας: κήρυξη και οριοθέτηση, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις, σχέσεις με άλλες ζώνες.

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία μελετά την οντότητα της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, όπως αυτή καθορίζεται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, με έμφαση στην περίπτωση της Ελλάδας. Ειδικότερα θα αναφερθεί στα θέματα της κήρυξης και οριοθέτησης της, τα δικαιώματα και της υποχρεώσεις των κρατών σε αυτήν καθώς και τη σχέση της με τις λοιπές θαλάσσιες ζώνες. Είναι γεγονός ότι τα ¾ της επιφάνειας της γης καλύπτονται από μια υγρή μάζα που καλείται θάλασσα και από την απαρχή του ανθρώπινου γένους ο άνθρωπος ήρθε σε επαφή με αυτή και τον απασχόλησε ποικιλοτρόπως. Χαρακτηριστικά στο έργο του Αριστοτέλη συναντάμε την ιδέα ότι ο άνθρωπος και το περιβάλλον του είναι άρρηκτα συνδεδεμένα και ότι οι άνθρωποι επηρεάζονται τόσο από τις γεωγραφικές συνθήκες όσο και από τους πολιτικούς θεσμούς. Η εγκατάσταση κοντά στη θάλασσα, έδωσε ζωή στην εμπορική δραστηριότητα επάνω στην οποία θεμελιώθηκε η πόλη-κράτος. Επιπλέον, η πληθώρα των χρήσεων της θάλασσας, εκτείνεται σε όλο το φάσμα των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων τόσο το ειρηνικό όσο και το στρατιωτικό, ανάλογα με το επιθυμητό τελικό αποτέλεσμα, όπως καταγράφεται χαρακτηριστικά και στο έργο του Θουκυδίδη. Για τον μελετητή των Διεθνών Σχέσεων, το διεθνές πολιτικό πλαίσιο δεν μπορεί να κατανοηθεί πλήρως χωρίς αναφορά σε ολόκληρο το φάσμα των περιβαλλοντικών παραγόντων ανθρώπινων και μη-ανθρώπινων, άϋλων και υλικών και όπως αυτές καθορίζονται από την εφαρμογή της ιδέας του δικαίου στις διεθνείς σχέσεις, το Διεθνές Δίκαιο. Καθόσον το Διεθνές Δίκαιο ορίζεται ως το σύνολο των κανόνων που διέπει τις σχέσεις των υποκειμένων του, το Δίκαιο της Θάλασσας, ειδικότερα, αφορά στις σχέσεις επί του θαλάσσιου πεδίου. Έτσι λοιπόν, στο πλαίσιο της παρούσας μελέτης, θα εστιάσουμε σε μια «ζώνη δικαιοδοσίας» εντός της θάλασσας, στην οποία ασκούν συγκεκριμένα δικαιώματα και υποχρεώσεις τα παράκτια κράτη, με έμφαση στην Ελλάδα, σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας. Η ανάπτυξη της μελέτης γίνεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος παρουσιάζονται γενικά και ιστορικά στοιχεία που αφορούν στην εξέλιξη της θαλάσσιας δικαιοδοσίας των παράκτιων κρατών και εξηγούν την προέλευση, τη διαμόρφωση και την εξέλιξη της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, πως αυτή εντάσσεται στο Δίκαιο της Θάλασσας και υπό ποιο νομικό καθεστώς. Στο δεύτερο μέρος εξετάζεται, παράλληλα με το θεωρητικό κομμάτι, η περίπτωση της Ελλάδας ως παράκτιο κράτος.