Λογιστικές απάτες-εσωτερικός και εξωτερικός έλεγχος.

Abstract

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η αποκάλυψη των τρόπων και των μέσων που χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις και ειδικότερα τις περισσότερες φορές οι διοικήσεις αυτών στην προσπάθειά τους να “ωραιοποιήσουν” τα οικονομικά τους αποτελέσματα προκειμένου να επιτύχουν τους στόχους τους ή και να απολάβουν γενικότερα πλεονεκτήματα όπως π.χ. χρηματοδότηση από πιστωτικά ιδρύματα, που συνδέονται άμεσα με τη διάπραξη της λογιστικής απάτης. Παράλληλα, ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο έργο τόσο του εξωτερικού – ορκωτού ελεγκτή όσο και σε αυτό του εσωτερικού ελεγκτή. Τονίζεται ο εξέχων ρόλος του καθενός, οι οποίοι με τις γνώσεις τους, τα μέσα που τους παρέχονται και την κριτική τους σκέψη και εμπειρία προσπαθούν να ανιχνεύσουν σημάδια πιθανής απάτης αλλά και να ενισχύσουν τις επιχειρήσεις που έχουν αναλάβει με συστήματα πρόληψης κατά της λογιστικής απάτης. Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στα μεγαλύτερα παγκόσμια εταιρικά σκάνδαλα τα οποία επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό την οικονομική κατάσταση της υφηλίου οδηγώντας αρχικά σε ένα πρώτο στάδιο ύφεσης και εν συνεχεία στην οικονομική κρίση που αντιμετωπίζεται σήμερα από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Τέλος, επικεντρώνοντας την προσοχή στα δύο μεγαλύτερα ελεγκτικά σκάνδαλα του αιώνα, την περίπτωση της Enron και αυτή της WorldCom γίνεται μια προσπάθεια για παρουσίαση των δράσεων απάτης των διοικήσεων των εταιριών. Μέσω της διαχρονικής παρακολούθησης συγκεκριμένων λογαριασμών και αριθμοδεικτών απεικονίζεται και η πορεία των δύο αυτών επιχειρήσεων κατά την διάρκεια της προσπάθειάς τους να μεταβάλουν το οικονομικό αποτέλεσμα προς όφελός τους. Επιπρόσθετα, αναφέρονται τα λογιστικά τεχνάσματα που εφάρμοσαν αλλά και οι συνέπειες των καταστροφικών τους δραστηριοτήτων. Η εργασία χωρίζεται σε δύο κύρια μέρη: στο πρώτο μέρος πραγματοποιείται η απαραίτητη βιβλιογραφική επισκόπηση και στο δεύτερο μέρος αυτής παρουσιάζεται η έρευνα που διενεργήθηκε. Αναλυτικότερα το πρώτο μέρος αυτής αποτελείται από τα ακόλουθα κεφάλαια: Στο 1ο κεφάλαιο γίνεται μια εισαγωγή στην Ελεγκτική επιστήμη αναφέροντας τις διαιρέσεις αυτής, το νομικό πλαίσιο υπό το οποίο εφαρμόζεται, τους στόχους της αλλά και την αναγκαιότητα της. Επίσης, πραγματοποιείται μια ιστορική αναδρομή τόσο της Ελεγκτικής όσο και του ελέγχου ειδικότερα αλλά γίνεται και μια αναφορά στην παρουσία της Ελεγκτικής στον Ελλαδικό χώρο. Το 2ο κεφάλαιο εντρυφά με την ιδέα της λογιστικής απάτης. Πραγματοποιείται μια εννοιολογική προσέγγιση αυτής και παρουσιάζονται οι κατηγοριοποιήσεις της όπως επίσης και οι παράγοντες κινδύνου αυτής. Επιπρόσθετα, γίνεται λόγος στις πιο γνωστές θεωρίες απάτης, στα κίνητρα και τους παράγοντες που ενθαρρύνουν την διάπραξη απάτης αλλά και στα «σημάδια κλειδιά», παγκοσμίως γνωστά με την ορολογία red flags, τα οποία αποτελούν τη λίστα του ελεγκτή σύμφωνα με την οποία σε περίπτωση παρατήρησής τους αυτομάτως δημιουργείται υποψία για περίπτωση ύπαρξης λογιστικής απάτης. Παράλληλα, στην πορεία του κεφαλαίου αναφέρεται το “Τρίγωνο της Απάτης” που περιέχει τα τρία βασικά στοιχεία τα οποία μπορεί να υποκινήσουν τους πιθανούς δράστες στην διάπραξη της απάτης, και τέλος γίνεται λόγος στα μέσα, τις μεθόδους και τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται στο έργο υπέρ της πρόληψης και εντοπισμού της απάτης. Στο 3ο κεφάλαιο της παρούσης εργασίας γίνεται μια εννοιολογική οριοθέτηση των παραποιημένων οικονομικών καταστάσεων και παράλληλα αναφέρονται τα κίνητρα των επιχειρήσεων απέναντι στην παραποίηση αυτών. Επιπρόσθετα, γίνεται ιδιαίτερη μνεία των τρόπων που εφαρμόζονται από τα διάφορα μέρη κατά την διαμόρφωση της παραποίησης των οικονομικών αποτελεσμάτων. Το 4ο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στην ευθύνη του εξωτερικού – ορκωτού και εσωτερικού ελεγκτή. Ειδικότερα, δίνεται ο ορισμός του εξωτερικού και εσωτερικού ελέγχου, γίνεται αναφορά στο ιδιαίτερο έργο των ελεγκτών στα πλαίσια εφαρμογής του εκάστοτε ελέγχου και παράλληλα γίνεται λόγος για τον Κώδικα Δεοντολογίας που προστατεύει το έργο τόσο του εξωτερικού όσο και του εσωτερικού ελεγκτή. Παρουσιάζονται αναλυτικά η ηθική, νομική, αστική ευθύνη των ελεγκτών αλλά και η προς την επιχείρηση και προς τους τρίτους. Πραγματοποιείται μια εκτενής αναφορά της Επιτροπής Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων και τέλος, αναφέρονται οι τρόποι και τα μέσα που εφαρμόζουν οι ελεγκτές κατά την ανίχνευση και διερεύνηση της απάτης. Στο δεύτερο μέρος της εργασίας και συγκεκριμένα στο 5ο κεφάλαιο αυτής παρουσιάζεται η έρευνα που διενεργήθηκε και ειδικότερα γίνεται αναφορά στα παγκόσμια ελεγκτικά σκάνδαλα που επηρέασαν την παγκόσμια οικονομία, με επικέντρωση του ενδιαφέροντος μας στις περιπτώσεις της Enron και της WorldCom. Πέραν των ιστορικών στοιχείων που αναφέρονται για τις δύο εταιρίες κολοσσούς και για την πορεία τους προς την πτώχευση γίνεται λόγος για τους ιδιαίτερους λογαριασμούς που τροποποίησαν με την εφαρμογή λογιστικών τεχνασμάτων και γενικά για τους τρόπους που υιοθέτησαν για την επίτευξη των στόχων τους. Τέλος, παρατηρούμε τα θεωρητικά μας στοιχεία μέσω της διαχρονικής απεικόνισης των “ωραιοποιημένων” λογαριασμών και τον υπολογισμό αριθμοδεικτών. Σημαντική είναι επίσης και η αναφορά που πραγματοποιείται για τις συνέπειες που ακολούθησαν μετά τη δημοσιοποίηση των ελεγκτικών αυτών σκανδάλων. Τέλος, στο 6ο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα τελικά συμπεράσματα που προέκυψαν τόσο από το θεωρητικό όσο και από το εμπειρικό κομμάτι της διπλωματικής εργασίας.