Οι νέες χρηματοδοτικές πρωτοβουλίες της Ε.Ε.: τα τέσσερα J και οι δυνατότητες αξιοποίησης τους στην Ελλάδα.

Abstract

Η παρούσα εργασία έχει ως στόχο να παρουσιάσει τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία της Ε.Ε. όπως αυτά διαμορφώθηκαν με βάση τους νέους στρατηγικούς στόχους της Ε.Ε. στο πλαίσιο της προγραμματικής περιόδου 2007-2013. Οι νέες χρηματοδοτικές πρωτοβουλίες προκύπτουν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και άλλα χρηματοδοτικά ιδρύματα. Η φιλοσοφία αυτών αλλά και οι στόχοι τους εμφανίζουν διαφοροποιήσεις σε σχέση με τις προηγούμενες περιόδους. Για να γίνει όμως κατανοητή η ανάλυση των εργαλείων αυτών, θα πρέπει πρώτα να περιγραφεί το γενικότερο πλαίσιο εντός του οποίου διαμορφώνονται και υλοποιούνται αυτά, ώστε μετά να κριθεί και η χρησιμότητα των νέων αυτών μέσων χρηματοδότησης. Η πολιτική συνοχής της Ε.Ε. όπως διαμορφώθηκε από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και μετά αποτελεί έναν από τους πιο κρίσιμους τομείς της Ε.Ε. με ιδιαίτερα σημαντικές προοπτικές για το μέλλον. Κατά την πολυετή περίοδο ύπαρξής της η Ευρωπαϊκή Περιφερειακή Πολιτική έχει υποστεί σημαντικές διαφοροποιήσεις μέσων, στόχων αλλά και προοπτικών. Έτσι, αρχικά θα επιχειρηθεί μια παρουσίαση του λόγου εμφάνισης της, των σημαντικότερων γεγονότων στις τέσσερις περιόδους ύπαρξης της και τέλος, των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της σε όλες τις περιόδους. Αρχές, όπως η αρχή της επικουρικότητας, της αναλογικότητας και της εταιρικής σχέσης που διέπουν την πολιτική αυτή, και θεσμοθετούνται επίσημα μέσω των Συνθηκών, θα αποτελέσουν μια ακόμη ενότητα, καθώς με αυτό τον τρόπο θα γίνει κατανοητή και η δομή της και η σημασία της πολιτικής συνοχής, μίας πολιτικής με στρατηγικό χαρακτήρα για την υλοποίηση των προτεραιοτήτων της Ένωσης. Η ανάλυση του πλαισίου αυτού αλλά και του δικτύου εφαρμογή της, θα βοηθήσει στην κατανόηση της σημερινής μορφής και ρόλου της, καθώς σε αυτή την πολιτική της Ένωσης δε μιλάμε μόνο για σχέσεις Ε.Ε. και κρατών, αλλά περισσότεροι δρώντες λαμβάνουν μέρος τόσο στη χάραξη, εφαρμογή αλλά και αξιολόγηση. Κύριο χαρακτηριστικό της Περιφερειακής Πολιτικής στις τέσσερεις περιόδους ανάπτυξης της αποτελεί η προσαρμογή της στα νέα δεδομένα μέσω των τροποποιήσεων των κανονισμών των διαρθρωτικών ταμείων και των στόχων της καθώς, οι απαιτήσεις της Ένωσης αλλάξουν και νέες προκλήσεις εμφανίζονται, ιδιαίτερα μετά τις τελευταίες διευρύνσεις. Η περιγραφή του σημαντικότερου εργαλείου της, των διαρθρωτικών ταμείων και του τρόπου χρηματοδότησης προς τα κράτη θα αποτελέσει έναν ακόμη άξονα της ανάλυσης στην παρούσα εργασία. Οι στόχοι και τα προγράμματα κατά τις διάφορες περιόδους διαφοροποιούν και τους τρόπους χρηματοδότησης από τα διαρθρωτικά ταμεία προς τα κράτη μέλη (Κοινοτικές Πρωτοβουλίες) άρα μέσω αυτών και τους τρόπους χάραξης των πολιτικών εντός των κρατών σε όλα τα επίπεδα. Σε αυτό το σημείο, θα πρέπει να γίνει αναφορά του τι συμβαίνει σε επίπεδο κρατών αφού χαραχθούν κεντρικά οι στρατηγικοί στόχοι και οι προτεραιότητες της Ένωσης. Έτσι, θα γίνει μια μικρή παρουσίαση του πως γίνεται ο έλεγχος, η διαχείριση και η παρακολούθηση των Προγραμμάτων και πως αξιολογούνται τα αποτελέσματα τους. Επιπλέον, μια υποενότητα σε αυτό το σημείο θα απασχολήσει την χώρα μας. Στην υποενότητα αυτή, θα γίνει μια σύντομη ανάπτυξη της δομής, του τρόπου υλοποίησης και του τρόπου χρηματοδότησης αλλά και των δικαιούχων του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς 2007-2013. Τέλος, φτάνοντας στο σημαντικότερο άξονα της εργασίας θα ξεκινήσει η ανάλυση των τεσσάρων νέων κοινοτικών πρωτοβουλιών, της ιδιαίτερης φιλοσοφίας τους, των χαρακτηριστικών τους και των αρχών που τις διέπουν, της διάρθρωσης τους και του τρόπου εφαρμογής τους από τα κράτη. Τα τέσσερα νέα αυτά χρηματοδοτικά μέσα θα περιγραφούν ξεχωριστά καθώς καθένα εξυπηρετεί μια διαφορετική πτυχή του στόχου της Ένωσης για αποτελεσματική διαχείριση των κεφαλαίων που παρέχονται στα κράτη και βέλτιστη χρησιμοποίηση των νέων χρηματοοικονομικών εργαλείων. Η περίπτωση της Ελλάδας θα αποτελέσει μία ξεχωριστή ενότητα της εργασίας, καθώς θα γίνει μία προσπάθεια αξιολόγησης με βάση τα στατιστικά στοιχεία των προγραμμάτων της περιόδου 2000-2006 να βρεθούν οι ελλείψεις αυτών και οι προοπτικές των νέων χρηματοδοτικών μέσων. Η Ελλάδα αποτελεί μία χώρα με ιδιαίτερες ανάγκες και η αναζήτηση του πώς μπορεί να βοηθηθεί από τις νέες χρηματοδοτικές πρωτοβουλίες και αν μπορεί να συμμετέχει φυσικά σε αυτές, θα οδηγήσει σε χρήσιμα συμπεράσματα για το μέλλον της ίδιας αλλά και των προοπτικών των επιμέρους περιφερειών της.