Σεξουαλικότητα και σεξουαλική εκπαίδευση ατόμων με αυτισμό ή/και νοητική καθυστέρηση. Μια πιλοτική έρευνα σε γονείς.

Abstract

Η σεξουαλικότητα των ατόμων με αναπηρία για πολλούς αιώνες θεωρούνταν απαγορευμένο θέμα. Το δικαίωμα τους στην σεξουαλική έκφραση και εκπαίδευση καταστρατηγούνταν επί αιώνες, καθώς κυριαρχούσαν αντιλήψεις περί «αθωότητας» και «ασεξουαλικότητας». Από την άλλη, μπορεί μερικά άτομα με αναπηρία να αντιμετωπίζονταν την ίδια στιγμή ως «επικίνδυνοι» για την κοινωνία, αποδίδοντας τους αρκετές αποκλίνουσες και εγκληματικές ενέργειες. Μόλις στη δεκαετία του ‘70 και του ‘80 άρχισαν να μελετώνται τα ανθρώπινα-σεξουαλικά τους δικαιώματα πιο αναλυτικά, και αυτά υπό το πρίσμα της «πρόληψης» σε θέματα ασφάλειας, κακοποίησης κ.α. Η σεξουαλικότητα όμως είναι μια θεμελιώδης διάσταση της ανθρώπινης ύπαρξης, άρρηκτα συνδεδεμένη με την αυτοπεποίθηση, τη συγκρότηση και το «ευ ζειν» και η σεξουαλική εκπαίδευση είναι μια δυναμική διαδικασία, που πραγματοποιείται από τη στιγμή της γέννησης μας, διαδικασία στην οποία οι γονείς αποτελούν βασικό κομμάτι ως βασικοί εκπαιδευτές. Η συγκεκριμένη έρευνα έχει σκοπό να διερευνήσει τη σεξουαλικότητα και τη σεξουαλική εκπαίδευση των ατόμων με αυτισμό ή/ και νοητική καθυστέρηση, μέσα από απαντήσεις των γονιών τους σε θέματα σεξουαλικότητας, σεξουαλικών συμπεριφορών και σεξουαλικής εκπαίδευσης των παιδιών τους με αναπηρία, καθώς επίσης στοχεύει και στη συλλογή πληροφοριών από τους γονείς/κηδεμόνες σχετικά με τα συναισθήματα, στάσεις, αντιλήψεις τους σε θέματα σεξουαλικότητας και σεξουαλικής εκπαίδευσης είτε σε σχέση με το δικό τους παιδί είτε με τα άτομα με αυτισμό/ή και νοητική καθυστέρηση στο σύνολο. Η παρούσα εργασία ξεκινά με μια ιστορική ανασκόπηση σχετικά με τις στάσεις και τις πρακτικές αντιμετώπισης των ατόμων με αναπηρία σε θέματα σεξουαλικότητας και σεξουαλικής εκπαίδευσης καθώς και τις νομοθετικές ρυθμίσεις που έχουν θεσπιστεί με το πέρασμα των χρόνων. Στη συνέχεια ακολουθεί επεξήγηση του όρου «σεξουαλικότητα» και πως αναπτύσσεται και εκφράζεται στα άτομα με αυτισμό ή/ και νοητική καθυστέρηση, καθώς και οι σεξουαλικές τους γνώσεις, αντιλήψεις, στάσεις και προσδοκίες τόσο των ίδιων όσο και των γονιών τους. Στο επόμενο κεφάλαιο γίνεται μια προσέγγιση του όρου «σεξουαλική εκπαίδευση» και την εφαρμογή της στα άτομα με αυτισμό ή/ και νοητική καθυστέρηση, τόσο ως μέσο ενδυνάμωσης της προσωπικότητας τους όσο και ως μέσο πρόληψης από κακοποίηση, σεξουαλική επίθεση, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και εγκυμοσύνη. Ακολουθεί ένας οδηγός σχεδιασμού αποτελεσματικών σεξουαλικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων αλλά και μια ανασκόπηση της βιβλιογραφίας με ερευνητικά δεδομένα σχετικά με το τι επικρατεί στη πραγματικότητα. Στο επόμενο κεφάλαιο, συναντούμε την περιγραφή του αυτοσχέδιο ερευνητικού μας εργαλείου, ενός ερωτηματολογίου, και την εσωτερική του αξιοπιστία, την περιγραφή του δείγματος, της διαδικασίας και της στατιστικής ανάλυσης που θα ακολουθήσουμε. Στο πέμπτο κεφάλαιο παρουσιάζονται αναλυτικά η στατιστική επεξεργασία και στο έκτο κεφάλαιο γίνεται η σύνδεση των αποτελεσμάτων που βρήκαμε με την υπάρχουσα βιβλιογραφία, αναφέρονται οι περιορισμοί της έρευνας και γίνονται προτάσεις για μελλοντική έρευνα και μελλοντική βελτίωση.