Διεθνής δράση και ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η συνθήκη της Λισαβόνας ως θεσμικό και επιχειρησιακό παράδειγμα.

Abstract

Η ιδέα για τη δημιουργία της ενωμένης Ευρώπης εκδηλώθηκε τον 20ο αιώνα καθώς η Ευρώπη είχε ησυχάσει από τις ένοπλες συγκρούσεις και τους δύο παγκοσμίους πολέμους. Προς αποφυγήν μάλιστα, τέτοιων μελλοντικών συρράξεων, αποφάσισαν κάποια κράτη της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης να συνυπογράψουν συνθήκες οι οποίες θα βοηθούσαν τα μεγαλόπνοα σχέδιά τους. Η ένωση από την ίδρυσή της αντιμετωπίζει το μείζον πρόβλημα της έλλειψης αποτελεσματικής ηγεσίας και με τη συνθήκη της Λισαβόνας τερματίζονται αυτές οι πολυετείς διαπραγματεύσεις που αφορούν στα θεσμικά ζητήματα. Βασική επιδίωξη της παρούσας εργασίας είναι να αναλυθεί η διεθνής δράση και ο ρόλος της ευρωπαϊκής ένωσης αλλά με επιχειρησιακό παράδειγμα τη συνθήκη της Λισαβόνας και όλες τις αλλαγές που η συνθήκη έχει επιφέρει. Πρώτα, θα πραγματοποιηθεί μια σύντομη ιστορική αναφορά στα στάδια της ευρωπαϊκής οικοδόμησης μέχρι και τη συνθήκη της Λισαβόνας. Μετά από μια γενική αξιολόγηση της εν λόγω συνθήκης, γίνεται λόγος στις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις της ένωσης, δηλαδή στην αρχιτεκτονική της, στην κατάργηση της δομής των πυλώνων, στη νομική της προσωπικότητα, στην εμπέδωση των νομοθετικών διαδικασιών, στην οριοθέτηση και ταξινόμηση των αρμοδιοτήτων καθώς επίσης και στον τρόπο που μπορεί να διευρυνθεί η ένωση ή να αποχωρήσει κάποιο κράτος-μέλος. Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στις θεσμικές καινοτομίες της συνθήκης και αναλυτικά στο ευρωπαϊκό συμβούλιο και τον σταθερό πρόεδρό του, στην προεδρία-eurogroup, στη μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής επιτροπής (commission), στην ενίσχυση του δικαιοδοτικού συστήματος της Ε.Ε., στο νέο σύστημα ειδικής πλειοψηφίας, στην επέκταση της ειδικής πλειοψηφίας, στην ενίσχυση και νέα σύνθεση του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, στην επικουρικότητα, στην περίπτωση του ανταγωνισμού, στο χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, στο περιβάλλον. Ακολουθεί αναφορά στα δικαιώματα του ευρωπαίου πολίτη, στον χάρτη θεμελιωδών δικαιώματων, στην ενίσχυση της δημοκρατικότητας της ένωσης και στην εξωτερική δράση της. Με τη δράση της στον διεθνή πολιτικό στίβο δίνεται ένα στίγμα για το είδος δρώντα που αυτή συνιστά, την ευρωπαϊκή ταυτότητα, τις διατλαντικές σχέσεις της και την ήπια ισχύ της. Εν κατακλείδι τίθεται το ερώτημα για το εάν η ένωση αποτελεί διεθνή οργανισμό, ομοσπονδιακό κράτος ή συνομοσπονδία κρατών και για το εάν έχει επέλθει τελικά η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Στον επίλογο περιλαμβάνονται τα βασικά συμπεράσματα της εργασίας και ιδίως η απάντηση στο πόσο απαραίτητη είναι για την Ευρώπη του 21ου αιώνα η συνθήκη της Λισαβόνας.