Η συμβολή της αφής, της ακοής και της όσφρησης στη διαμόρφωση και ενημέρωση νοητικών χαρτών από άτομα με πρόβλημα όρασης.

Abstract

Η παρούσα διδακτορική διατριβή διερευνά τη συμβολή της αφής, της ακοής και της όσφρησης στη δημιουργία και ενημέρωση νοητικών χαρτών από άτομα με πρόβλημα όρασης. Το θεωρητικό μέρος της διατριβής περιλαμβάνει την ανασκόπηση των θεμελιωδών εννοιών που χρησιμοποιούνται στο πεδίο του προσανατολισμού και της κινητικότητας και της νοητικής χαρτογράφησης. Επικεντρώνεται, επίσης, στις βασικές έννοιες που σχετίζονται με την αίσθηση, την αντίληψη και τη μνήμη. Το θεωρητικό μέρος της διατριβής περιλαμβάνει ακόμη την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σχετικά με τη συμβολή των εναπομεινασών αισθήσεων στην πρόσληψη χωρικών πληροφοριών από άτομα με πρόβλημα όρασης. Το ερευνητικό μέρος της διατριβής χωρίζεται σε τρία επιμέρους ερευνητικά στάδια. Το πρώτο ερευνητικό στάδιο εξετάζει ποια απτικά, ακουστικά και οσφρητικά σήματα χρησιμοποιούνται περισσότερο από τα άτομα με πρόβλημα όρασης και επιχειρεί να προσδιορίσει ποια από αυτά τα σήματα θεωρούνται πιο σημαντικά για την εύρεση πορείας σε αστικά περιβάλλοντα. Ακόμη, διερευνά τους τρόπους με τους οποίους τα άτομα με πρόβλημα όρασης χρησιμοποιούν τα πιο σημαντικά απτικά, ακουστικά και οσφρητικά σήματα. Το δεύτερο ερευνητικό στάδιο εξετάζει τους τρόπους με τους οποίους συμβάλλει η αφή, η ακοή και η όσφρηση στη νοητική χαρτογράφηση ενός άγνωστου περιβάλλοντος από άτομα με τύφλωση. Το τρίτο ερευνητικό στάδιο αποσκοπεί στην εξέταση του είδους των περιβαλλοντικών πόρων που ανακαλούνται από τους νοητικούς χάρτες των ατόμων με τύφλωση για οικεία περιβάλλοντα. Στο ερευνητικό μέρος της διατριβής χρησιμοποιείται μια μικτή μεθοδολογία η οποία περιλαμβάνει τη διεξαγωγή μιας ομάδας εστίασης, τη χρήση ερωτηματολογίων και δομημένων συνεντεύξεων, καθώς και τη διεξαγωγή δύο χωρικών δοκιμασιών. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα άτομα με πρόβλημα όρασης χρησιμοποιούν αρκετά απτικά, ακουστικά και οσφρητικά σήματα με διάφορους τρόπους για να προσανατολιστούν και να κινηθούν σε ένα αστικό περιβάλλον. Τα ευρήματα επίσης φανερώνουν ότι τα άτομα με τύφλωση χρησιμοποιούν μια σειρά από πληροφοριακά ερεθίσματα που γίνονται αντιληπτά μέσω διαφορετικών αισθήσεων για να προσδιορίσουν τη θέση και τον τύπο των περιβαλλοντικών πόρων που βρίσκονται σε μια άγνωστη περιοχή. Τέλος, τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι τα άτομα με τύφλωση συγκρατούν πλήθος περιβαλλοντικών πόρων στους νοητικούς χάρτες που έχουν δημιουργήσει για ένα οικείο περιβάλλον, οι οποίοι μπορούν να γίνουν αντιληπτοί μέσω διαφορετικών αντιληπτικών συστημάτων κατά την παρθενική επίσκεψη ενός τυφλού οδοιπόρου στο περιβάλλον αυτό.

The present doctoral dissertation explores the role of touch, hearing and olfaction in the construction of cognitive maps by individuals with visual impairments. The theoretical part of the dissertation includes a review of the fundamental terms used in the field of orientation and mobility and cognitive mapping. It also focuses on key concepts related to sensation, perception and memory. The theoretical part of the dissertation also reviews the existing literature regarding the role of remaining senses in the acquisition of spatial information by individuals with visual impairments. The research has been organized in three stages. The first research stage examines which haptic, auditory and olfactory cues individuals with visual impairments use most often and determines which of these cues these individuals deemed to be the most important for wayfinding in urban environments. It also investigates the ways in which these individuals use the most significant haptic, auditory and olfactory cues. The second research stage sought to examine the role of touch, hearing and olfaction in the cognitive mapping of an unfamiliar environment by individuals with blindness. The third research stage aimed at investigating the type of environmental attributes that individuals with blindness recall from their cognitive maps for familiar environments. To meet the research aims a mixed methodology was used, including a focus-group interview, questionnaires, closed-ended interviews and two spatial tasks. The findings reveal that individuals with visual impairments use several haptic, auditory and olfactory cues in various ways to orient themselves and navigate within urban environments. The findings also show that individuals with visual impairments use a variety of informational stimuli, picked-up through touch, hearing and olfaction to determine the nature and position of environmental attributes in an unfamiliar environment. Finally, the results indicate that the cognitive maps of blind individuals for familiar environments contain information about several environmental attributes that can be perceived through touch, hearing and/or olfaction during novel navigation.