Η τιτλοποίηση απαιτήσεων ως μέσο άντλησης ρευστότητας των ελληνικών εμπορικών τραπεζών.

Abstract

Η τιτλοποίηση των περιουσιακών στοιχείων και κυρίως των απαιτήσεων έναντι χορηγούμενων δανείων γνώρισε αλματώδη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια. Τα χαμηλά επιτόκια στην αρχή της προηγούμενης δεκαετίας και η προσπάθεια από τους χρηματοοικονομικούς οργανισμούς να επωφεληθούν από την ανεπανάληπτη ζήτηση για στεγαστικά δάνεια και να δημιουργήσουν ελκυστικότερα προϊόντα για τους επενδυτές και τους δανειολήπτες, οδήγησαν σε αλματώδη αύξηση στην έκδοση τίτλων που είχαν ως αντίκρισμα κυρίως στεγαστικά δάνεια χαμηλής εξασφάλισης. Για να επεκτείνουν τον κύκλο εργασιών τους οι εκδότες αυτών των τιτλοποιημένων δανείων βρήκαν πρόθυμους συμπαραστάτες τους οίκους αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, οι βαθμολογήσεις των οποίων δρούσαν ως μέσα εκπομπής σημάτων για την ποιότητα αυτών των χρεογράφων. Οι οίκοι αξιολόγησης έχουν κατηγορηθεί από πολλούς για επιείκεια και ανακριβείς εκτιμήσεις του πιστωτικού κινδύνου των δομημένων προϊόντων και για συμπαιγνία με τους εκδότες αυτών των προϊόντων όσον αφορά τις παρεχόμενες υπηρεσίες αξιολόγησης, με αποτέλεσμα το φόρτωμα της οικονομίας με έναν κρυφό συστηματικό κίνδυνο. Μετά την αύξηση των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες, εκδηλώθηκαν τα πρώτα σημαντικά προβλήματα στην εξυπηρέτηση των υποκείμενων στην τιτλοποίηση δανείων και μεγάλο μέρος των εκδιδόμενων τίτλων έχασαν την αξία τους, με αποτέλεσμα πολλά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να φτάσουν στα πρόθυρα της πτώχευσης. Οι υποβαθμίσεις των δομημένων προϊόντων από τους οίκους αξιολόγησης, μεγάλο μέρος των οποίων ανήκαν στην ακίνδυνη κατηγορία (ΑΑΑ), δυσχέραιναν ακόμη περισσότερο την κατάσταση του ενεργητικού των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και δεν άργησε η διάχυση των προβλημάτων και στην πραγματική οικονομία. Στην παρούσα εργασία επιχειρείται μια ανάλυση του ρόλου της τιτλοποίησης των απαιτήσεων στην άντληση ρευστότητας από την πλευρά των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και η σημασία που είχε στην κρίση που εκδηλώθηκε από την κακή ποιότητα μεγάλης μερίδας των εκδιδόμενων τίτλων και της ασυμμετρίας στην πληροφόρηση μεταξύ εκδοτών και αγοραστών. Στην Ελλάδα έχουν ήδη προχωρήσει επιτυχημένα σε τιτλοποίηση δανείων η Τράπεζα EFG EUROBANK ERGASIAS, η Τράπεζα Πειραιώς, η Εμπορική Τράπεζα, η Millennium Bank, η ΑΣΠΙΣ ΤΡΑΠΕΖΑ (νυν Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο), η Attica Bank (πρώην Τράπεζα Αττικής) καθώς και το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Στη συγκεκριμένη εργασία θα εξετάσουμε συνοπτικά το παράδειγμα της Attica Bank στην τιτλοποίηση μέρους στεγαστικών δανείων που διατηρούσε στο χαρτοφυλάκιο της το έτος 2008.