Ο ρόλος των διεθνών περιφερειακών οργανισμών στην επίλυση συγκρούσεων: ο Οργανισμός του Βόρειο-Ατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ).

Abstract

Η σύγχρονη διεθνής κοινωνική-πολιτειακή ετερότητα (διεθνές σύστημα), ήτοι η διεθνής κοινότητα αποτελούμενη από κυρίαρχες συλλογικές οντότητες (κράτη), δημιούργησε και συνεχίζει να οργανώνεται σε θεσμούς. Κάποιοι εξ αυτών έχουν ως κυρίαρχη επιδίωξη τους την τιθάσευση της αναρχίας του διεθνούς συστήματος κρατών και ει δυνατόν την επιβολή της τάξης στη διεθνή πολιτική. Οι εκάστοτε Μεγάλες Δυνάμεις, αποβλέποντας στην εξυπηρέτηση ιδίων συμφερόντων, εν πρώτοις, και προς την ασφάλεια, την ειρήνη, την τάξη και τη σταθερότητα του διεθνούς συστήματος, εν τέλει, επιδιώκουν τη νομιμοποίηση των στρατιωτικών τους επεμβάσεων καταπατώντας την κρατική κυριαρχία λοιπών δρώντων του διεθνούς συστήματος. Η ισχύς επομένως, εισχωρεί ιστορικά στο δικαιικό σύστημα οργάνωσης της διεθνούς κοινωνίας, που έχει κατά βάση ως πρότυπο τη συνεργασία, σε μία νέα ισορροπία μεταξύ συνεργασίας-ισχύος, ενός νέου διεθνούς συστήματος συλλογικής ασφάλειας, στο οποίο κυρίαρχο ρόλο και λόγο έχει το ΝΑΤΟ. Το ΝΑΤΟ λειτουργεί ως ένας διεθνής περιφερειακός οργανισμός με φύση τοπικής συμφωνίας και με βασικούς σκοπούς τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας σε συμφωνία με τους σκοπούς και τις αρχές του Χάρτη του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών. Οι ενέργειες του υποχρεούται να συνάδουν με τις υποχρεώσεις των κρατών μελών του προς τον ΟΗΕ, ο οποίος πέραν της γενικής αρχής ιεραρχίας υπερισχύει και καταστατικά-κανονιστικά οποιασδήποτε τοπικής συμφωνίας όπως είναι το ΝΑΤΟ. Το σύστημα ανάθεσης / δικαιοπαροχής που ακολουθεί ο ΟΗΕ, βασισμένο στις αρχές του Χάρτη, τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας και της Γενικής Συνελεύσεως των ΗΕ, βρίσκεται στην κορυφή της πυραμίδας στη διαχείριση κρίσεων ένοπλης υφής. Σε σχέση με τη νομιμότητα και τη νομιμοποίηση των διεθνών επεμβάσεων και το Χάρτη των ΗΕ, πρωτεύοντα ρόλο ανάμεσα στους διεθνείς περιφερειακούς οργανισμούς, μετά και την υιοθέτηση του νέου του δόγματος, κατέχει το ΝΑΤΟ. Η επανεκκίνηση του ΝΑΤΟ στον εικοστό πρώτο αιώνα, σε συνέχεια της υπαρξιακής του αναζήτησης κατά την τελευταία περίοδο του εικοστού αιώνα, επιχειρηματολογείται με την μετεξέλιξη του από ένα οργανισμό / σύμφωνο συλλογικής άμυνας σε ένα σύστημα διεθνούς κοινωνίας κρατών συλλογικής ασφάλειας και άμυνας και τα συμφραζόμενα της, με ρόλο και λόγο στην επίλυση συγκρούσεων. Η αντίληψη του σεβασμού της αρχής της μη επεμβάσεως αντιπαρέρχεται με το νέο δόγμα Ευθύνης Προστασίας – Responsibility to Protect. Με την αναφορά στην ευθύνη προστασίας η διεθνής κοινότητα παραπέμπει στις περιπτώσεις γενοκτονίας, εθνοκάθαρσης, εγκλημάτων πολέμου και εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και στην ευθύνη κάθε επιμέρους κράτους να προστατεύει τους πληθυσμούς του στις περιπτώσεις αυτές. Ως εκ τούτου, το Διεθνές Δίκαιο και οι Διεθνείς Οργανισμοί καθίστανται κομβικά σημεία στην ανάλυση αυτή αποσκοπώντας στη διαλεύκανση της ιδιότητας των προαναφερθέντων κανόνων. Συγχρόνως, η μεθοδολογική υιοθέτηση της ιστορικής και συγκριτικής, έστω σιωπηρής, φύσης στην εργασία αυτή, κατά το πρότυπο της ανάλυσης της ηγεμονικής νόρμας, σκοπό έχει να ξεδιαλύνει το θολό τοπίο μεταξύ των νομιμοποιημένων και μη νομιμοποιημένων κανόνων διαχείρισης και επίλυσης συγκρούσεων στη σύγχρονο πολύ-πολικό διεθνές σύστημα. Η επιχειρησιακή μετεξέλιξη της Νατοϊκής συμμαχίας είναι στη βάση του νέου δόγματος της διεθνούς κοινότητας που αναφέρεται στην ευθύνη προστασίας, το οποίο πλέον κατηγορηματικά επικαλούνται τα ΗΕ στις αποφάσεις τους για λήψη εξαναγκαστικών μέτρων μέσω διεθνούς επέμβασης στις κατά την υφήλιο συγκρούσεις που ενέχουν χαρακτήρα ανθρωπιστικής κρίσης λόγω της διάπραξης εγκλημάτων μαζικής αγριότητας. Συμπερασματικά, η ευθύνη προστασίας κατισχύει της αρχής της μη επέμβασης υπό την προϋπόθεση απόφασης του ΣΑ των ΗΕ.