Συγχωνεύσεις και εξαγορές των ελληνικών τραπεζών: η περίπτωση της Εθνικής Τράπεζας Ελλάδος.

Abstract

Ο τραπεζικός τομέας στην Ελλάδα έχει δεχθεί σημαντικές αναδιαμορφώσεις τα τελευταία είκοσι χρόνια. Αναλυτικότερα, στις αρχές της δεκαετίας του ΄90, οι τράπεζες ήλθαν αντιμέτωπες με υψηλά επίπεδα πληθωρισμού, αυξημένα επιτόκια, χαμηλό κύκλο μετρητών και μειωμένη επενδυτική δραστηριότητα. Επόμενο ήταν να ακολουθήσει μια περίοδος ζωτικών αλλαγών, με τον παραδοσιακό τραπεζικό τομέα να δίνει τη θέση του σε μια πιο σύγχρονη μορφή, προσφέροντας, πλέον, πιο ανταγωνιστικά και καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες. Η ικανότητα μιας οικονομίας να καινοτομεί αποτέλεσε στην ουσία μηχανισμό βελτίωσης και ανάπτυξης. Από τα μέσα του 1990, ένας μεγάλος αριθμός συγχωνεύσεων και εξαγορών πραγματοποιήθηκε από τα ελληνικά τραπεζικά ιδρύματα, ενισχύοντας με τον τρόπο αυτό τη διεθνή εξάπλωση των τραπεζικών τους δραστηριοτήτων. Η στρατηγική των συγχωνεύσεων και εξαγορών αποτελεί μια τεχνική επένδυσης σε χώρες με φθηνά εργατικά χέρια ή περιοχές με ανεκμετάλλευτους πόρους (market niches). Η θέση της χώρας μας στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της επιτρέπει να επεκταθεί τόσο προς δυτικές ευρωπαϊκές χώρες, όπως στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, όσο και προς νοτιοανατολικές χώρες, όπως είναι η Τουρκία και η Αίγυπτος. Οι επενδύσεις που υλοποιούνται στις εν λόγω χώρες αυξάνονται με ραγδαίους ρυθμούς τα τελευταία χρόνια, σημειώνοντας ικανοποιητικά και ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Κύριος σκοπός της παρούσης διπλωματικής εργασίας είναι η παρουσίαση της πολιτικής των συγχωνεύσεων και εξαγορών σαν τρόπο ενίσχυσης της ανταγωνιστικής θέσης μιας επιχειρηματικής οντότητας, και κυρίως ενός τραπεζικού ιδρύματος, καθώς η απελευθέρωση και ενοποίηση των αγορών, αλλά και η αλματώδης ανάπτυξη του τεχνολογικού τομέα, γιγάντωσαν το ενδιαφέρον γύρω από την υπό εξέταση τεχνική ανάπτυξης. Το περιεχόμενο της συγκεκριμένης ανάλυσης επιμερίζεται σε τρεις ενότητες. Πιο συγκεκριμένα, στην πρώτη ενότητα προσεγγίζεται θεωρητικά η στρατηγική των Σ & Ε, με τη βοήθεια βασικών εννοιών και ορισμών που σχετίζονται με αυτή και τη διάκριση των ειδών συνένωσης. Επιπλέον, γίνεται αναφορά στα κύματα Σ & Ε που έχουν παρατηρηθεί στο διάβα των δεκαετιών, αλλά και στο νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τη συγκεκριμένη πολιτική. Στη συνέχεια, εξετάζεται ο ελληνικός τραπεζικός τομέας και οι εξελίξεις που σημειώνονται σε αυτόν. Αναλύονται τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της τεχνικής στις τράπεζες, οι λόγοι που ωθούν σε αυτήν, οι παράγοντες που συνεπάγονται την επιτυχία της ή μη, και αναφέρονται τα κριτήρια επιλογής ενός τραπεζικού ιδρύματος για τη συμμετοχή του σε Σ & Ε και οι μέθοδοι αξιολόγησής τους. Τέλος, στην τρίτη ενότητα μελετάται η περίπτωση της Εθνικής Τράπεζας Ελλάδος, από άποψη κερδοφορίας, αποτελεσματικότητας και κινδύνου. Παράλληλα, υποθέτονται τα σενάρια συνένωσής της με άλλη μεγάλη εμπορική τράπεζα, την Τράπεζα Πειραιώς, αλλά και με μικρομεσαίο τραπεζικό ίδρυμα, το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, και ελέγχεται η πορεία των δεικτών αποδοτικότητας και κερδοφορίας στις περιπτώσεις των επικείμενων συνεργασιών. Ο υπολογισμός των δεικτών αποδοτικότητας και κερδοφορίας έγινε με τη χρήση των δημοσιευμένων οικονομικών μεγεθών των εξεταζόμενων τραπεζικών ιδρυμάτων, ενώ η ανάλυση αποτελεσματικότητας πραγματοποιήθηκε με τη βοήθεια της «Περιβάλλουσας Ανάλυσης Δεδομένων – Data Envelopment Analysis – DEA». Όσον αφορά τον υπολογισμό της ζημίας (VaR), που αναμένεται να επωμιστεί ένας επενδυτής σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα για ένα ορισμένο επίπεδο εμπιστοσύνης, χρησιμοποιήθηκε το πακέτο E-Views, με το οποίο έγιναν χρήσιμοι οικονομετρικοί έλεγχοι για την πορεία των αποδόσεων των μετοχών των υπό εξέταση τραπεζών - υπαρχουσών και υποθετικών.