Εμπειρική ανάλυση των δαπανών υγείας και των φαρμακευτικών δαπανών στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες της Ευρώπης.

Abstract

Η παρούσα διδακτορική Διατριβή παρουσιάζει μία σειρά από εμπειρικές μελέτες με έναυσμα ένα καίριο ζήτημα πολιτικής στην Ελλάδα και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες- τις διογκούμενες φαρμακευτικές δαπάνες, οι οποίες αυξάνονται τόσο ως μερίδιο των συνολικών δαπανών υγείας όσο και ως ποσοστό του εθνικού εισοδήματος, ενώ ταυτόχρονα επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό των νοικοκυριών. Το κάθε ένα από τα κύρια τέσσερα κεφάλαια αποτελεί μία αυτοτελή μελέτη. Το πρώτο κεφάλαιο αποτελεί την εισαγωγή. Το δεύτερο κεφάλαιο αναλύει την κατά 146% αύξηση των πραγματικών φαρμακευτικών δαπανών του Ιδρύματος Κοινωνικής Ασφάλισης (ΙΚ.Α) κατά την περίοδο 1991-2003. στις παρακάτω συνιστώσες: επίδραση των τιμών, επίδραση του όγκου και επίδραση του φαινομένου της αντικατάστασης παλαιότερων φαρμάκων με νέα ακριβότερα προϊόντα. Η ανάλυση καταδεικνύει ότι οι σχετικές τιμές των φαρμάκων μειώθηκαν στην αντίστοιχη περίοδο κατά 55%. ενώ ο όγκος αυξήθηκε μόλις κατά 32%. Συνεπώς, η αύξηση των φαρμακευτικών δαπανών οφείλεται κατά κύριο λόγο στις δαπάνες σε νεότερα σκευάσματα και στην αντικατάσταση παλαιότερων, φθηνότερων φαρμάκων. Το τρίτο κεφάλαιο επιχειρεί να εξηγήσει τις αποκλίσεις στην χρήση φαρμάκων στους ηλικιωμένους πληθυσμούς έντεκα Ευρωπαϊκών χώρες κάνοντας χρήση αξιόπιστων συγκρίσιμων στοιχείων σε ατομικό επίπεδο. Τα μίκρο στοιχεία συμπληρώνονται από δείκτες του ρυθμιστικού πλαισίου και της προσφοράς των φαρμακευτικών προϊόντων, προκειμένου να προσδιοριστεί το μέγεθος της διακύμανσης στην χρήση φαρμάκων που εξηγείται από παράγοντες πολιτικής. Το κεφάλαιο 4. καταδεικνύει μία πολύ μεγάλη επιβάρυνση των προϋπολογισμών των νοικοκυριών από τις άμεσες πληρωμές για υπηρεσίες υγείας στην Ελλάδα. Στο σύνολο των νοικοκυριών, κατά μέσο όρο. οι άμεσες πληρωμές απορροφούν το 7.4% του οικογενειακού εισοδήματος, το μεγαλύτερο ποσοστό μεταξύ των έντεκα χωρών που εξετάστηκαν και το οποίο είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερο από αντίστοιχο ποσοστό στην Γαλλία και την Ολλανδία. Το ένα τρίτο των ελληνικών νοικοκυριών των ηλικιωμένων ξοδεύει πάνω από το 5% του οικογενειακού εισοδήματος σε άμεσες πληρωμές. Το ποσοστό αυτό είναι δέκα φορές μεγαλύτερο από αυτό που παρατηρείται σε όλες τις άλλες χώρες με εξαίρεση το Βέλγιο και την Ιταλία. Τα ευρήματα αυτά καταδεικνύουν την σημαντική υπό-ασφάλιση ενάντια στον κίνδυνο της ασθένειας στην Ελλάδα, η οποία όχι μόνο μειώνει την ευημερία των ατόμων που αποστρέφονται τον κίνδυνο (risk averse) αλλά ενδέχεται να επιφέρουν έμμεσες μακροοικονομικές συνέπειες, καθώς τα νοικοκυριά μπορεί να χρειαστεί να μεταβάλουν της καταναλωτικές και αποταμιευτικές συνήθειες.Τα φάρμακα απαρτίζουν το μεγαλύτερο ποσοστό των άμεσων πληρωμών για υπηρεσίες υγείας σε 9 από τις 11 υπό εξέταση χώρες. Το κεφάλαιο πέντε τεκμηριώνει και εξηγεί την μεταξύ των χωρών διακύμανση στις φαρμακευτικές άμεσες πληρωμές. Εκτιμάται το υπόδειγμα δύο σταδίων (two-part model, probit και least squares) για τις φαρμακευτικές δαπάνες και ελέγχονται εκτενώς το επίπεδο υγείας και τα κοινωνικό-οικονομικά χαρακτηριστικά των ατόμων. Ακόμα και με αυτούς τους ελέγχους, η ανάλυση βρίσκει σημαντική απόκλιση μεταξύ των χωρών στις άμεσες πληρωμές για φάρμακα για άτομα με την ίδια ή παρόμοια ασθένειες. Οι πληρωμές για φάρμακα είναι υψηλότερες στο Βέλγιο, την Ελλάδα, την Ιταλία και την Ελβετία και χαμηλότερες στην Ολλανδία και τη Γαλλία. Η επίδραση του εισοδήματος και της ύπαρξης διαγνωσμένης χρόνιας ασθένειες, καθίσταται δυνατό να διαφέρει στις υπό εξέταση χώρες, μέσω της εισαγωγής αλληλεπιδράσεων. Η ανάλυση αυτή καταδεικνύει διακύμανση μεταξύ των χωρών η οποία είναι συνεπής με τις διάφορες πολιτικές και την κοινωνική προστασία που παρέχεται στους φτωχούς και στους χρόνιους ασθενείς σε ότι αφορά τις δαπάνες για φάρμακα. Το έκτο κεφάλαιο συνοψίζει τα κυριότερα συμπεράσματα της διδακτορικής διατριβής.

This doctoral dissertation presents a series of empirical studies to trigger a key policy issue in Greece and other European countries, the rising pharmaceutical expenditures which increases both as a share of total health expenditure as well as a percentage of national income, while imposes a significant burden on charged household budget. Each of the four main chapters is a separate study. The first chapter is an introduction. The second chapter analyzes the 146% increase in the actual pharmaceutical expenditure of the Social Security Foundation (IK.A) in the period 1991-2003.by decomposing the increase of pharmaceutical expenditures into the following components: price effect, effect of volume and impact of the phenomenon of replacing older drugs with new expensive products . The analysis shows that relative prices of medicines in the same period decreased by 55%. while volume grew by only 32%. Therefore, the increase in pharmaceutical expenditure is mainly due to expenditure on newer formulations and replacing older, cheaper drugs. The third chapter attempts to explain the differences in medication use in elderly populations in eleven European countries making use of reliable comparable data at the individual level. The micro data are supplemented by indicators of the regulator) framework and supply of medicinal products in order to determine the size of the variance in drug use that is explained by policy factors. Chapter 4. shows a great burden on household budgets from direct payments for health services in Greece. In all households, on average, direct payments absorb 7.4% of family income, the highest percentage among the eleven countries surveyed, which is four times the figure in France and the Netherlands. One third of Greek households of the elderly spend more than 5% of family income on direct payments. This figure is ten times greater than that seen in all other countries except Belgium and Italy. These findings demonstrate the significant under-insurance against the risk of disease in Greece, which not only reduces the welfare of people who dislike risk (risk averse), but could involve indirect macroeconomic effects, as households may need to change of consumption and savings habits. The drugs make up the largest proportion of direct payments for health services in 9 of the 11 countries concerned. Chapter five documents and explains the variation between countries in pharmaceutical direct payments. An estimated two-stage model (two-part model, probit and least squares) for pharmaceutical expenditure and tested extensively in health status and socio-oinomika characteristics of individuals. Even with these controls, the analysis finds significant variation across countries in direct payments for drugs for people with the same or similar diseases. Payments for drugs are higher in Belgium. Greece, Italy and Switzerland and lowest in the Netherlands and France. The effect of income and being diagnosed chronic diseases, it may be different in the countries through the introduction of interactions. This analysis shows variation between countries which is consistent with the policies and social protection for poor and chronically ill in terms of expenditure on drugs. The sixth chapter summarizes the main conclusions of the doctoral thesis.