Ευέλικτη παραγωγή: εφαρμογή και αποτελέσματα στη βιομηχανία

Abstract

Θέμα της παρούσης εργασίας είναι η ευελιξία στη βιομηχανική παραγωγή. Ο παγκόσμιος ανταγωνισμός, η ταχέως μεταβαλλόμενη τεχνολογία, οι συντομότεροι κύκλοι ζωής των προϊόντων συνέβαλαν στο να γίνει το τρέχον παραγωγικό περιβάλλον εξαιρετικά ανταγωνιστικό. Οι παραδοσιακές προσεγγίσεις παραγωγής, όπως η μαζική παραγωγή των λίγων τυποποιημένα προϊόντα, δεν είναι πλέον αρκετές από μόνες τους ως ανταγωνιστικά εφόδια. Ο βαθμός που η κάθε επιχείρηση θα καταφέρει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, η επιτυχής υλοποίηση των αλλαγών, καθορίζεται από την «ευελιξία» που μπορεί να επιδείξει η κάθε μία. Στη βιομηχανία ειδικότερα, ολοένα και περισσότερο θεωρείται πλέον και η ευελιξία ως ένας κρίσιμος παράγοντας επιτυχίας, εκτός από το κόστος παραγωγής και την ποιότητα. Ακόμα δεν έχει καταστεί δυνατή μια ενιαία και κοινή ονοματολογία, Στην περίπτωση που μελετάται, η παραγωγική ευελιξία αποτελεί το ζητούμενο. Η έννοια της παραγωγικής ευελιξίας είναι μια γενική έννοια. Χωρίζεται σε επιμέρους ευελιξίες, σύμφωνα με διάφορες μελέτες που έχουν γίνει. Αυτές μπορούν να ομαδοποιηθούν και να ιεραρχηθούν, καταλήγοντας τελικά σε 3 επιμέρους έννοιες, την ευελιξία Νέων Προϊόντων, την ευελιξία Όγκου Παραγωγής και την ευελιξία Εύρους/Μίγματος Παραγωγής. Από τις τρεις, οι πιο σημαντικές από λειτουργικής άποψης είναι οι ευελιξία Όγκου και η ευελιξία Εύρους. Σημαντικός παράγοντας για την επίτευξη της ευελιξίας είναι το ανθρώπινο δυναμικό και η διοίκηση του με διαφορετικό τρόπο από τον καθιερωμένο, όπου η έμφαση δίνονταν στην απόδοση και στο κόστος. Η μέτρηση της κάθε επιμέρους ευελιξίας ως απόλυτο μέγεθος δεν είναι εφικτή . Αυτό που είναι εφικτό, είναι ο καθορισμός διαφόρων κρίσιμων δεικτών απόδοσης, που επιτρέπουν τη μέτρηση και σύγκριση χαρακτηριστικών που σχετίζονται άμεσα με την ύπαρξη κάποιας από τις ευελιξίες που αναφέρθηκαν. Η αξιολόγηση των δεικτών ως απόλυτοι αριθμοί, είναι περιορισμένη, καθώς δεν υπάρχει κάποιο μέτρο σύγκρισης. Επιτρέπουν όμως συγκρίσεις για διαφορετικές χρονικές ή καταστάσεις, για το ίδιο εξεταζόμενο σύστημα και εξαγωγή αποτελεσμάτων, και εκεί βρίσκεται η χρησιμότητά τους. Αναφέρονται και επεξηγούνται μια σειρά από σχετικούς αριθμοδείκτες για τις διάφορες διαστάσεις της ευελιξίας. Περνώντας στην πράξη, εξετάζουμε την περίπτωση ενός συγκεκριμένου κλάδου, της βιομηχανίας επίπλων, όπου οι αλλαγές είναι σημαντικές και η ανάγκη για ευελιξία είναι πλέον ζήτημα επιβίωσης. Μελετάμε ειδικότερα μια ελληνική παραγωγική επιχείρηση, την εταιρεία SATO Office Systems, που προχώρησε σε εκσυγχρονισμό ενός σημαντικού παραγωγικού τμήματός του εργοστασίου της, επενδύοντας σε νέο μηχανολογικό εξοπλισμό, με κύριο ζητούμενο την αύξηση της ευελιξίας της, κυρίως την ευελιξία εύρους/μίγματος, δευτερευόντως την ευελιξία όγκου. Γίνεται μια σύντομη περιγραφή της συγκεκριμένης παραγωγικής διαδικασίας, για να γίνουν κατανοητοί οι τεχνολογικοί και οικονομικοί περιορισμοί που ισχύουν. Στη συνέχεια αναλύεται η κατάσταση που υπήρχε πριν την επένδυση, η οποία σε συνδυασμό με τις νέες απαιτήσεις της αγοράς ώθησε στην απόφαση για την επένδυση,. Ακολουθεί η περιγραφή της κατάστασης μετά την επένδυση. Η σύγκριση των δύο καταστάσεων γίνεται με τη βοήθεια σχετικών αριθμοδεικτών που χρησιμοποιεί η ίδια η επιχείρηση, καθώς και με τους κρίσιμους δείκτες απόδοσης για τις συγκεκριμένες διαστάσεις ευελιξίας. Τα αποτελέσματα δείχνουν μια σαφή βελτίωση σε ότι αφορά την ευελιξία, τόσο του εύρους/μίγματος όσο και του όγκου. Τα οφέλη είναι πολλαπλά, μείωση χρόνων setup, μείωση εργατικού κόστους, μείωση ύψους αποθεμάτων, αύξηση διαθέσιμης παραγωγικής δυναμικότητας, βελτίωση ευκολίας χρονοπρογραμματισμού και μείωση χρόνων παράδοσης. Υπάρχουν όμως και αρνητικές συνέπειες, όπως αύξηση κόστους παραγωγής λόγω των αποσβέσεων της επένδυσης, αυξημένες απώλειες χρόνου λόγω βλαβών και απαιτήσεων συντήρησης ενός πιο απαιτητικού και ευαίσθητου εξοπλισμού, με πολλούς αυτοματισμούς. Από μόνη της η τεχνολογία δεν είναι αρκετή για την εξασφάλιση παραγωγικής ευελιξίας. Χρειάζεται να υπάρχει επιτυχής προσαρμογή σε όλα τα επίπεδα. Ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει το αποτέλεσμα και τα τελικά συμπεράσματα είναι και η δύσκολη οικονομική συγκυρία, με σημαντική μείωση του κύκλου εργασιών, που περιορίζει αρκετά τα προσδοκόμενα οφέλη από την επένδυση. Από την άλλη όμως, αν δεν είχε γίνει η επένδυση, στην ίδια οικονομική συγκυρία η επιχείρηση πιθανότατα θα αδυνατούσε να ανταποκριθεί σε όλο και μειούμενους όγκους παραγωγής και συχνότερες εναλλαγές παραγωγής. Η ανάγκη για παραγωγική ευελιξία ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έγινε ταυτόχρονα εργαλείο για να ανταπεξέλθει η επιχείρηση σε πρωτοφανή χαμηλά δεδομένα πωλήσεων, που δεν θα άντεχε με την προηγούμενη κατάσταση χωρίς ικανή ευελιξία.