Πληροφοριακά συστήματα ηλεκτρονικού επιχειρείν: μοντέλο αξιολόγησης βαθμού υιοθέτησης και εξέλιξης των πληροφοριακών συστημάτων και των νέων τεχνολογιών πληροφορικής στο χώρο της υγείας

Abstract

Ο στόχος της παρούσας διατριβής είναι διττός. Ο πρώτος στόχος επικεντρώνεται στην ανάπτυξη ενός μοντέλου συγκριτικής αξιολόγησης για τη διεξοδική επιμέτρηση του βαθμού υιοθέτησης και εξέλιξης των Πληροφοριακών Συστημάτων και των Τεχνολογιών Πληροφορικής στα νοσηλευτικά ιδρύματα, καθώς επίσης και τη διερεύνηση των παραγόντων που δρουν ανασταλτικά στην εφαρμογή τους. Ο δεύτερος στόχος της διατριβής επικεντρώνεται στην εφαρμογή και επικύρωση του προτεινόμενου μοντέλου, μέσα από την πραγματοποίηση συγχρονικής, πανελλαδικής έρευνας με τη χρήση του διαδικτύου, για τη διερεύνηση και καταγραφή της παρούσας κατάστασης στη χώρα μας, αναφορικά με το βαθμό υιοθέτησης και εξέλιξης των ΠΣ/ΤΠ στα δημόσια νοσοκομεία του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Για την επίτευξη του πρώτου στόχου συλλέχθηκαν και μελετήθηκαν διεξοδικά 22 εμπειρικές έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί σε 7 διαφορετικές χώρες, καθώς επίσης και 11 υποδείγματα - εννοιολογικά πλαίσια. Βάσει των αποτελεσμάτων της βιβλιογραφικής ανασκόπησης, αναπτύχθηκε το προτεινόμενο μοντέλο HAD-ICT που πραγματεύεται η παρούσα διατριβή. Εν συνεχεία, για την πραγματοποίηση της έρευνας και τη συλλογή των πρωτογενών δεδομένων χρησιμοποιήθηκε δομημένο ερωτηματολόγιο, το οποίο ήταν προσπελάσιμο μέσω του παγκόσμιου ιστού από τις μονάδες πληροφορικής των νοσοκομείων, κατόπιν εξατομικευμένης πρόσκλησης και χρήσης κωδικών ασφαλείας. Τα στατιστικά ευρήματα από την έρευνα καταγράφουν με σαφήνεια το χάσμα που υπάρχει στα περισσότερα δημόσια νοσοκομεία της χώρας μας, ανάμεσα στην υιοθέτηση διοικητικών και κλινικών συστημάτων πληροφορικής, με σημαντική υστέρηση στα δεύτερα. Συγκεκριμένα, οι κλινικές εφαρμογές, όπου αυτές είναι διαθέσιμες, παρουσιάζουν χαμηλά επίπεδα λειτουργικής εξέλιξης, αλλά και χρήσης. Η χαμηλή στελέχωση των μονάδων πληροφορικής, το χαμηλό ποσοστό επένδυσης σε ΤΠΕ από τα νοσοκομεία και η δυσκολία αποδοχής των νέων τεχνολογιών πληροφορικής από τους τελικούς χρήστες, αποτελούν ορισμένους βασικούς ανασταλτικούς παράγοντες που καταγράφονται στην έρευνα. Τα ευρήματα από την έρευνα καταδεικνύουν ότι το προτεινόμενο μοντέλο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διαμήκεις έρευνες για τη στοιχειοθέτηση ηλεκτρονικών προφίλ για κάθε νοσοκομείο και να λειτουργήσει ως «γέφυρα» ανάμεσα στην επιστημονικά τεκμηριωμένη διατύπωση της υφιστάμενης κατάστασης και τη λήψη στρατηγικών αποφάσεων οριοθέτησης μελλοντικών δράσεων και πολιτικών που θα προάγουν και θα επιταχύνουν, με πιο στοχευμένο και αποτελεσματικό τρόπο, την εφαρμογή της η-Υγείας.

The objective of this thesis is dual. The first objective focuses on the development of a benchmarking model for the detailed measurement of adoption and sophistication of Health Information Systems and Information Technologies (HIS/HIT) in hospitals, as well as for exploring the factors that inhibit their successful implementation. The second objective of the thesis focuses on the application and validation of the proposed benchmark model, through the implementation of a cross-sectional, nationwide, web-based survey, aiming to explore the current situation regarding the extend of adoption and sophistication of HIS/HIT in Greek public hospitals within the National Health System (NHS). In order to achieve the first objective, a comprehensive literature review was conducted on Medline to identify studies that used specific indicators for the conceptualization and measurement of HIS/HIT adoption in hospitals. Overall, a total of 22 published empirical studies, carried out in 7 different countries, and 11 conceptual models, were collected and reviewed carefully. Based on the results from the literature review, the proposed HAD-ICT benchmark model which is discussed in this thesis was developed. Subsequently, for the realization of the national survey and the collection of the primary data from the Hospital IT departments, a structured questionnaire, which operationalizes the model's concepts into measurable variables, was developed and made securely available to the Hospitals ClOs through the World Wide Web by using personalized email invitations. Overall, the statistical findings of the survey evince that in most Greek public hospitals there is a clear gap between the adoption of administrative and clinical information systems, with a significant lag in the latter. The findings also suggest a low level of functional sophistication and use of clinical applications by the end-users. A number of key inhibiting factors identified include: understating of IT departments, low investment in ICT by the hospitals, as well as end-user difficulties in accepting new information technologies. The validity and reliability test results reported in this research study demonstrate that the proposed benchmark model can be utilized in longitudinal research studies as a valid diagnostic tool capable of indicating reliably the electronic profile of hospitals, in regard to HIS/T adoption and sophistication, allow comparisons among similar organizations, and ultimately serve as a "bridge" between scientific evidence-based reporting and strategic decision-making toward future actions and policies that will further promote and accelerate in an efficient manner, the implementation of e-Health solutions.