Ηλεκτρονική διακυβέρνηση σε οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης Πρώτου Βαθμού

Abstract

Η ανάπτυξη των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών και ειδικότερα του Διαδικτύου δίνει τη δυνατότητα στους ΟΤΑ α΄ βαθμού να αξιοποιήσουν τις τεχνολογίες αυτές και να αναπτύξουν, στα πλαίσια της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, ένα εναλλακτικό ηλεκτρονικό κανάλι πληροφόρησης, παροχής υπηρεσιών και ενθάρρυνσης της συμμετοχής, πολιτών και επιχειρήσεων, στα τοπικά δρώμενα. Η παρουσία των ΟΤΑ α΄ βαθμού στο Διαδίκτυο μέσω των επίσημων δικτυακών τους τόπων αποτελεί το αντικείμενο της μελέτης. Ο κύριος στόχος της εργασίας είναι η χαρτογράφηση της ηλεκτρονικής ετοιμότητας των ΟΤΑ α΄ βαθμού και η αποτύπωση της προόδου που έχει συντελεστεί κατά τα έτη 2006 - 2009. Η αξιολόγηση των δικτυακών τόπων πραγματοποιήθηκε μέσω ερωτηματολογίου κλειστού τύπου. Η πρώτη αξιολόγηση έλαβε χώρα το Δεκέμβριο του 2006, ενώ η δεύτερη το Δεκέμβριο του 2009. Οι βασικές κατηγορίες του ερωτηματολογίου καταγράφουν το περιεχόμενο των δικτυακών τόπων σε πληροφορίες και ηλεκτρονικές υπηρεσίες, τη δυνατότητα ηλεκτρονικής συμμετοχής των πολιτών, καθώς και την εκτίμηση της λειτουργικότητας των δικτυακών τόπων, προσεγγίζοντας θέματα προσβασιμότητας, χρηστικότητας, ασφάλειας και προστασίας της ιδιωτικής ζωής των χρηστών. Για τις ανάγκες της έρευνας αξιολογήθηκαν οι δικτυακοί τόποι των Δήμων: Αθηναίων, Βόλου, Ηρακλείου, Θεσσαλονίκης, Ιωαννίνων, Καβάλας, Κερκυραίων, Κοζάνης, Κορίνθου, Λαρίσης και Πατρών. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας οι ΟΤΑ α΄βαθμού του δείγματος έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο μεταξύ των ετών 2006-2009 σε όλες τις κατηγορίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης που η έρευνα έχει προσεγγίσει. Ειδικότερα στην κατηγορία της πληροφόρησης, στις μετρήσεις του 2009 οι δικτυακοί τόποι των Δήμων περιλαμβάνουν αναφορές για τη συντριπτική πλειοψηφία των αρμοδιοτήτων τους, ενώ η πληροφόρηση που παρέχεται για την οργάνωση, την εσωτερική λειτουργία, τη διάρθρωση τους παραμένει σε υψηλό επίπεδο, καθώς ήδη από το 2006 οι φορείς είχαν ήδη καλύψει ικανοποιητικά τους τομείς αυτούς. Η ενημέρωση που παρέχεται σχετικά με ειδήσεις και εκδηλώσεις τοπικού ενδιαφέροντος μπορεί να χαρακτηριστεί πλήρης, καθώς έχει αυξηθεί τόσο η ποσότητα και το εύρος του περιεχομένου, όσο και η συχνότητα με την οποία ενημερώνονται πλέον οι δικτυακοί τόποι. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των μετρήσεων του 2009 και στην κατηγορία «Ηλεκτρονικές Υπηρεσίες» οι Δήμοι στο σύνολό τους παρέχουν ηλεκτρονικές υπηρεσίες πρώτου επιπέδου, «Πληροφοριακές Υπηρεσίες», σύμφωνα με το πρότυπο κατηγοριοποίησης που έχει υιοθετηθεί. Το μικρότερο ποσοστό των Δήμων καταλαμβάνει το δεύτερο επίπεδο κατηγοριοποίησης ηλεκτρονικών υπηρεσιών, «Επικοινωνιακές Υπηρεσίες», και το τρίτο επίπεδο, «Διαδραστικές Υπηρεσίες», ενώ η πλειoψηφία του δείγματος προσεγγίζει το τέταρτο και τελευταίο επίπεδο, «Συναλλακτικές Υπηρεσίες». Να σημειωθεί ότι με βάση τα αποτελέσματα των μετρήσεων του 2006 οι υψηλότερες επιδόσεις των Δήμων του δείγματος κατατάσσονταν στο δεύτερο επίπεδο κατηγοριοποίησης ηλεκτρονικών υπηρεσιών, ενώ υπήρχαν δικτυακοί τόποι Δήμων όπου δεν καταγράφηκε καμμία παρουσία ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των μετρήσεων του 2009 και στην κατηγορία «Ηλεκτρονική Συμμετοχή» οι Δήμοι στο σύνολό τους, με εξαίρεση των Δήμο Ιωαννίνων, καταλαμβάνουν το πρώτο επίπεδο κατηγοριοποίησης ηλεκτρονικής συμμετοχής που έχει υιοθετηθεί, «Ηλεκτρονική Πληροφόρηση», ενώ οι μισοί σχεδόν Δήμοι του δείγματος καταλαμβάνουν το δεύτερο επίπεδο κατηγοριοποίησης της ηλεκτρονικής συμμετοχής, «Ηλεκτρονική Διαβούλευση». Να σημειωθεί ότι με βάση τα αποτελέσματα των μετρήσεων του 2006 το μεγαλύτερο ποσοστό των Δήμων δεν περιελάμβανε καμμία δυνατότητα ηλεκτρονικής συμμετοχής των πολιτών, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό μόλις προσέγγιζε το πρώτο επίπεδο. Γενικότερα όπως καταγράφεται στα αποτελέσματα και των δύο μετρήσεων το επίπεδο ανάπτυξης της ηλεκτρονικής συμμετοχής υπολείπεται του επιπέδου ανάπτυξης ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Το γεγονός αυτό μπορεί να ερμηνευθεί ότι αποτελεί μεγαλύτερη προτεραιότητα για τις διοικήσεις των Δήμων η παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών σε σχέση με την ενθάρρυνση της ηλεκτρονικής συμμετοχής των πολιτών στα τοπικά δρώμενα. Σε ό,τι αναφέρεται σε θέματα χρηστικότητας, οι δικτυακοί τόποι εμφανίζονται καλύτερα δομημένοι, παρέχοντας αξιόπιστες επιλογές πλοήγησης και αναζήτησης. Επίσης από τα αποτελέσματα των μετρήσεων του 2009 προκύπτει ότι αντιμετωπίζονται πληρέστερα θέματα όπως η συμβατότητα διαφορετικών φυλλομετρητών με το δικτυάκο τόπο και η συμμόρφωσή τους το πρότυπο προσβασιμότητας WCAG1. Επίσης στην πλειοψηφία των δικτυακών τόπων των Δήμων περιλαμβάνεται «Δήλωση ιδιωτικότητας και ασφάλειας», γεγονός που υποδηλώνει ότι έχει γίνει κατανοητό από τους Δήμους ότι αποτελεί αναγκαιότητα η εμφάνιση «Δήλωσης ιδιωτικότητας και ασφάλειας» ειδικά στις περιπτώσεις όπου ζητούνται προσωπικά στοιχεία του χρήστη. Κατά τη διαδικασία αξιολόγησης ελήφθησαν συγκεκριμένες υποθέσεις, οι οποίες περιορίζουν το εύρος και την ανάλυση των αποτελεσμάτων. Καταγράφηκε η εμφάνιση και σε μικρό βαθμό η ποιότητα του περιεχομένου σε πληροφορίες. Επίσης, ενώ καταγράφηκαν πληροφορίες, έγγραφα και ηλεκτρονικές υπηρεσίες που παρέχονται σε όλο το εύρος αρμοδιοτήτων των ΟΤΑ α΄βαθμού, δεν σημειώθηκε η συνεισφορά κάθε τμήματος/υπηρεσίας ξεχωριστά. Κατά τη διαδικασία αξιολόγησης δεν υπήρχε δυνατότητα εγγραφής και ανάκτησης κωδικού πρόσβασης για την είσοδο στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες που παρέχουν οι ΟΤΑ α΄βαθμού με αποτέλεσμα η απάντηση των ερωτήσεων να βασιστεί στις αναφορές των ΟΤΑ α΄βαθμού για τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες που παρέχουν. Ολοκληρώνοντας ο περιορισμός του δείγματος κατά τη δεύτερη αξιολόγηση δεν μπορεί να δώσει αντιπροσωπευτικά αποτελέσματα για όλους τους Δήμους της χώρας. Σε μελλοντικές έρευνες είναι απαραίτητο να ενσωματωθεί στη διαδικασία αξιολόγησης η συνεισφορά κάθε τμήματος/υπηρεσίας στην εφαρμογή της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, καταγράφοντας ξεχωριστά τις πληροφορίες, τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες και τις δυαντότητες ηλεκτρονικής συμμετοχής που το κάθε τμήμα προσφέρει. Ειδικότερα για την αξιολόγηση του επιπέδου ηλεκτρονικών υπηρεσιών, ο αξιολογητής πρέπει να έχει πλήρη πρόσβαση στο πληροφοριακό σύστημα του φορέα, με «όνομα» και «κωδικό» χρήστη, για να καταστεί δυνατή η εξακρίβωση της ηλεκτρονικής υποβολής αιτήσεων για την έκδοση πιστοποιητικών και της ηλεκτρονικής ολοκλήρωσης των υπηρεσιών.