Μέτρηση της αποτελεσματικότητας και του κινδύνου των ομολόγων και των ομολογιακών δανείων ως μεθόδου κρατικής και εταιρικής χρηματοδότησης - Η σύγχρονη διεθνής και ελληνική πραγματικότητα.

Abstract

Η ανάπτυξη της αγοράς ομολόγων έχει ιδιαίτερη σημασία για κάθε οικονομία δεδομένου ότι επιτυγχάνει τη μείωση του κόστους δανεισμού τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για το δημόσιο τομέα. Πριν από λίγα χρόνια η αγορά ομολόγων είχε να επιδείξει μόνο απλές εκδόσεις ομολόγων (plain vanilla) η αποτίμηση των οποίων δεν παρουσίαζε δυσκολίες. Η άνοδος των επιτοκίων και της διακύμανσής τους στο τέλος της δεκαετίας του 1970 και αρχές της δεκαετίας του 1980 είχε σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση νέων τύπων ομολόγων όπως τα ομόλογα μηδενικού επιτοκίου (zero-coupon bonds), τα ομόλογα κυμαινομένου επιτοκίου (floating rate notes-FRNs), ή ομόλογα με ενσωματωμένα δικαιώματα αγοράς ή πώλησης (call ή put options). Το μεγαλύτερο μέρος του εθνικού χρέους καλύπτεται σήμερα με την έκδοση από το ελληνικό κράτος εντόκων γραμματίων και ομολόγων. Σύμφωνα με το δελτίο δημόσιου χρέους και συγκεκριμένα σε ότι αφορά στο χρέος της κεντρικής κυβέρνησης σε ευρώ, στις 31/10/2009 τα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου αποτελούσαν τον κύριο όγκο φτάνοντας το 82,6% του συνόλου του. Τα έντοκα γραμμάτια αποτελούνε μικρότερο ποσοστό το οποίο ανέρχεται σε 3,10%, ενώ τα κοινοπρακτικά και λοιπά ομολογιακά δάνεια ανέρχονται σε ποσοστό το οποίο προσεγγίζει το 12,10%. Το υπόλοιπο ποσοστό, 2,20%, αντιπροσωπεύει κυρίως δάνεια από την Τράπεζα της Ελλάδος. Ομόλογα εκδίδουν, γενικά, όλες οι χώρες, προκειμένου να καλύψουν τα ελλείμματα στον προϋπολογισμό τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ΗΠΑ για την κάλυψη του δημοσίου χρέους τους, που την 30/06/2009 ανερχόταν σε $ 8,7 τρίσ. έχουν εκδώσει ανάλογου ύψους ομόλογα. Ομόλογα εκδίδουν επίσης και οι επιχειρήσεις, ελληνικές και ξένες, οι οποίες απευθύνονται με τον τρόπο αυτό στο επενδυτικό κοινό, προκειμένου να αντλήσουν τα αναγκαία κεφάλαια για τη χρηματοδότηση σημαντικών δραστηριοτήτων του ενεργητικού τους. Χρηματοδότες των χωρών και επιχειρήσεων που εμφανίζουν ελλείμματα είναι άλλες χώρες, τράπεζες, επιχειρήσεις αλλά και ιδιώτες με πλεονάσματα, οι οποίοι είναι αγοραστές των ομολόγων και οι οποίοι αναζητούν ένα καλό συνδυασμό απόδοσης της επένδυσης και αναλαμβανόμενου κινδύνου.