Ανάλυση, σχεδιασμός και υλοποίηση πληροφοριακού συστήματος: μοντέλο αξιολόγησης χρηματοδοτούμενων έργων έρευνας και ανάπτυξης.

Abstract

Στην εποχή της οικονομίας της γνώσης, οι κοινωνίες, που δεν θα καταφέρουν να παραγάγουν καινοτομία, θα χάσουν το τρένο της ανάπτυξης. Αναπόφευκτα, εμφανίζεται επιτακτική η ανάγκη δημόσιας παρέμβασης σε θέματα ανάπτυξης, έρευνας και καινοτομίας που υλοποιείται με τη χρηματοδότηση προγραμμάτων/ έργων έρευνας και ανάπτυξης. Καθοριστικής σημασίας για τη χάραξη στρατηγικής αλλά και την παραγωγή επιπρόσθετης αξίας στη γνώση και τη δημιουργία, αποτελεί η άμεση, η μεσοπρόθεσμη και η μακροπρόθεσμη αξιολόγηση των προγραμμάτων/έργων αυτών και των αποτελεσμάτων τους. Αυτού του είδους η αξιολόγηση είναι, χωρίς αμφιβολία, μια σύνθετη διαδικασία. Πέρα από μεθόδους ποσοτικές, όπως την ανάλυση κόστους - οφέλους, τους κανόνες οργάνωσης, τη ροή εργασίας, η αξιολόγηση οφείλει να χρησιμοποιεί και μεθόδους ποιοτικές που θα αναδεικνύουν ιδέες όπως αυτές της ανθρώπινης πρωτοβουλίας, της διαρκούς αλλαγής και της αποδοχής της καινοτομίας. Αντικείμενο της παρούσας διατριβής αποτελεί η ανάπτυξη μιας αποτελεσματικής μεθοδολογίας αξιολόγησης έργων έρευνας και ανάπτυξης, μέσω της ανάλυσης, του σχεδιασμού και της υλοποίησης ενός πληροφοριακού συστήματος βασισμένου στη διαχείριση πληροφοριών με τεχνολογίες γνώσης και μοντέλο οντολογίας. Εν συντομία, οι στόχοι της διατριβής είναι η ανάλυση της έννοιας της αξιολόγησης, η μεθοδική προσέγγιση και καταγραφή των διεργασιών που σχετίζονται με την αποτελεσματικότητα των ερευνητικών έργων, η καταγραφή δεικτών και εργαλείων αξιολόγησης, η ανάπτυξη ενός μοντέλου αξιολόγησης, το οποίο βασίζεται και ενσωματώνει μεθόδους που αναδεικνύουν τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά χαρακτηριστικά της αξιολόγησης, η ανάπτυξη ενός πληροφοριακού συστήματος βασισμένου σε τεχνολογίες γνώσης για τη δημιουργία μίας οντολογίας αξιολόγησης ερευνητικών έργων, η δημιουργία χαρτοφυλακίου δεικτών αξιολόγησης και σημασιολογικών κανόνων ανίχνευσης ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών των ερευνητικών αποτελεσμάτων και η ανάλυση της μελέτης περίπτωσης πιλοτικής εφαρμογής έργων που υλοποιούνται από κοινοπραξίες έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης και χρηματοδοτούνται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας. Το βασικό συμπέρασμα που προέκυψε είναι ότι ο φορέας χρηματοδότησης πρέπει να έχει ουσιαστική συμμετοχή σε όλα τα στάδια υλοποίησης των έργων, με μια σαφή εκ των προτέρων καθορισμένη μεθοδολογία αξιολόγησης, στο πλαίσιο της οποίας δημιουργείται ένας πυρήνας χαρτοφυλακίου δεικτών για την αποτίμηση των έργων σε σχέση με τον στόχο του προγράμματος και καθορίζεται ένα μοντέλο αξιολόγησης, υποστηριζόμενο από πληροφοριακό σύστημα διαχείρισης της τυποποιημένης δομημένης και αδόμητης πληροφορίας.

Λέξεις κλειδιά: Αξιολόγηση, πληροφοριακό σύστημα, οντολογία, δείκτες, μοντέλο.

In the new economic era, societies facing difficulties to generate innovation will miss the development opportunities linked to growth, competitiveness and increase-of employment. Inevitably, government intervention in development, research and innovation through the funding of research and development projects becomes imperative- The chief instrument for monitoring the progress of the implementation of such course of action is the evaluation of the funded programmes. Mapping out a strategy in line with the innovation policy and achieving maximum added value from the funding of research and development projects require the application of the evaluation in any stage of a project's life cycle. Furthermore, there is no doubt that the evaluation itself is a complex procedure based on mechanistic and functional-principles. In addition to quantitative methods, such as cost -benefit analysis, organization rules and workflow, the evaluation should use qualitative methods promoting ideas and notions, such as human initiative, constant change and acceptance of innovation. The present study focuses on the development of an effective evaluation methodology for research and development projects supported by an information system based on information management and knowledge technology deriving from an ontology model. Its objectives are: the analysis of the notion of evaluation; the systematic approach and the identification of the processes related to the tracking of process and methodology approach for a successful effectiveness of a research project; the identification of evaluation tools and indexes, respectively; the development of an evaluation model based on and incorporating quantitative-and qualitative evaluation features; the development of an information system based on knowledge technologies for the creation of a project evaluation ontology; the creation of a portfolio of evaluation indexes and semantic rules for identifying- qualitative and quantitative research results; and finally, the case study of research and development projects that are being implemented by consortiums and funded by the General Secretariat for Research and Technology. The basic results of the study are that the funding body should have actual evaluation participation in all the stages of a project's life cycle, the evaluation methodology should be clearly defined from the beginning of the funding process, the. creation of portfolio indexes measuring results according to the programme's goals is mandatory, the establishment of an appropriate evaluation model should be obligatory for the funding body and, finally, an information system managing structured and unstructured data will support the evaluation-model-.the programme's goals is mandatory, the establishment of an appropriate evaluation model should be obligatory for the funding body and, finally, an information system managing structured and unstructured data will support the evaluation-model.

Key words: Evaluation, information system, ontology, indexes, model.