Η ενσωμάτωση των τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνιών (ΤΠΕ) στη διδασκαλία των μαθηματικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση: οικοσυστημική προσέγγιση

Abstract

Η ανάγκη της ενσωμάτωσης των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στην εκπαιδευτική διαδικασία προκύπτει από τρεις κυρίως παράγοντες, τη διαμόρφωση σχολικών εργαστηρίων με πρόσβαση στο διαδίκτυο, τη διακίνηση του διδακτικού υλικού, μέσω του διαδικτύου και τη διανομή στα εκπαιδευτικά ιδρύματα σύγχρονου λογισμικού. Εντούτοις, παρουσιάζεται το αντιφατικό φαινόμενο να πραγματοποιούνται υψηλές επενδύσεις στις ΤΠΕ αλλά η εισαγωγή τους στην εκπαίδευση να υλοποιείται με συγκριτικά πολύ αργούς ρυθμούς. Στην παρούσα διδακτορική διατριβή (ΔΔ) τίθενται ερωτήματα σχετικά με τον βαθμό στον οποίο οι εκπαιδευτικοί της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης χρησιμοποιούν τις ΤΠΕ. Παράλληλα, διακρίνεται η χρήση των ΤΠΕ από τους εκπαιδευτικούς σε δύο τύπους, στη χρήση στον προσωπικό τους χώρο (οικία) και στη χρήση στον επαγγελματικό τους χώρο (σχολείο). Το μάθημα των μαθηματικών αποτελεί την εμπειρική μελέτη περίπτωσης της ΔΔ. Σε θεωρητικό και σε εμπειρικό επίπεδο αξιοποιείται η μεθοδολογία των υποδειγμάτων αφανών μεταβλητών και η οικοσυστημική προσέγγιση. Διερευνάται η σχέση της χρήσης των ΤΠΕ από τους εκπαιδευτικούς για προσωπικό όφελος και της χρήσης των ΤΠΕ προς όφελος των μαθητών. Επιπλέον ερευνώνται παράγοντες που επηρεάζουν την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Στο ερευνητικό σκέλος χρησιμοποιούνται ερωτηματολόγιο σε δείγμα 606 και ημιδομημένη συνέντευξη σε δείγμα 60 εκπαιδευτικών της επιστήμης των μαθηματικών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης του Νομού Θεσσαλονίκης. Τα κυριότερα ευρήματα της παρούσας ΔΔ είναι η διαπίστωση ότι υπάρχει θετική και στατιστικά σημαντική σχέση μεταξύ της χρήσης των ΤΠΕ από τον εκπαιδευτικό κατ' οίκον για προσωπικό του όφελος και της χρήσης των ΤΠΕ στο σχολείο από τον εκπαιδευτικό προς όφελος των μαθητών. Οι παράγοντες που προσδιορίζουν τη σχέση αυτή είναι αφενός οι φοβίες και οι προκαταλήψεις των εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ και αφετέρου το ίδιο το σχολικό περιβάλλον το οποίο περιλαμβάνει τις υλικοτεχνικές υποδομές και το ανθρώπινο εκπαιδευτικό δυναμικό της σχολικής μονάδας. Τα ευρήματα της διατριβής αποδεικνύουν ότι η οικολογική προσέγγιση αποτελεί ισχυρό θεωρητικό πλαίσιο για την ερμηνεία των εφαρμογών των ΤΠΕ και για τον προσδιορισμό των παραγόντων που επηρεάζουν την εισαγωγή των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη. Επίσης, μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά στην επιτυχημένη ενσωμάτωση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση, στη βελτίωση της μετάδοσης της γνώσης και στην ωφέλεια των μαθητών.

The rate at which the ICTs (Information and Communication Technologies) are introduced into the educational process is very slow in spite of the materialized high ICT investment in the sector. The purpose of this thesis is to investigate the factors which lead to the observed low rate of ICT adoption in the process of Math teaching in the secondary education of Greece. The use of ICT by the Math teachers is distinguished in two categories: use for the teachers' own personal needs and use in class. By using an ecosystemic approach, the ICTs are specified as invaders into the school environment - the ecosystem - disturbing the existing balance among its elements - computer applications and teachers. The empirical exercise included the 237 secondary education schools in the Prefecture of Thessaloniki together with the 742 Math teachers in these schools. Semi-structured interviews and a questionnaire survey were carried out in 2006-07. The collected data were analyzed by using the Latent Variable Models. The LISREL software was used. The results show a strong two-way relationship between Math-teachers' use of ICTs for their own needs and their use in class. "Fear" of ICT use in class, as well as teacher-collaboration, and favorable-to-ICT school environment are among the factors which affect significantly the ICT adoption in class.