Επίδραση των ελέγχων και των κυρώσεων στη μείωση των εργατικών ατυχημάτων

Abstract

Η διατριβή αυτή προσπαθεί να απαντήσει σε ορισμένα ερωτήματα που τίθενται για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων και ειδικότερα τα εργατικά ατυχήματα. Η απάντηση στο κάθε ερώτημα γίνεται αφορμή για να προχωρήσει κανείς σε νέα ερωτήματα και νέες απαντήσεις. Το πρώτο από τα ερωτήματα αυτά αφορά τη δυνατότητα της αγοράς εργασίας να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των εργατικών ατυχημάτων. Η «θεωρία του διαφορικού μισθού αποζημίωσης», αποτελεί μια προσπάθεια μετατροπής των ζητημάτων υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων σε θέμα που αντιμετωπίζεται αποκλειστικά από την αγορά εργασίας, μέσω μιας σχέσης ανταλλαγής επικινδυνότητας - αποδοχών. Η εξέταση όμως της λειτουργίας των δυνάμεων της αγοράς δείχνει την ελλιπή πληροφόρηση για τους κινδύνους και την περιορισμένη ορθολογικότητα των εργαζομένων και των εργοδοτών. Γίνεται επίσης αναφορά στα θέματα της «ελευθερίας των συμβάσεων», ως συλλογικών διαπραγματεύσεων και της ανεργίας. Το συμπέρασμα είναι ότι οι μηχανισμοί της αγοράς δεν είναι επαρκείς για την αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας και ασφάλειας και υπάρχει περιθώριο για παρέμβαση της πολιτείας. Στη διατριβή αναλύονται επίσης τα εμπόδια που συναντά η δικαστική διεκδίκηση αποζημιώσεων για τα εργατικά ατυχήματα και τις επαγγελματικές ασθένειες, εμπόδια που σχετίζονται με τις οικονομικές δυνατότητες επιχειρήσεων και εργαζομένων, τη δικονομία και τη χρονική καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης, καθώς και την αβεβαιότητα που είναι εγγενής στη δικαστική διαμάχη. Προκύπτει έτσι η αναγκαιότητα ύπαρξης ενός ειδικού νομοθετικού πλαισίου που θα εφαρμόζεται από κάποιον ελεγκτικό μηχανισμό. Ακολουθεί η έκθεση των πλεονεκτημάτων μιας δημόσιας υπηρεσίας επιθεώρησης εργασίας και της αδυναμίας υποκατάστασης της υπηρεσίας αυτής από μια ιδιωτική επιχείρηση. Εξετάζεται επίσης η επίδραση των επιθεωρήσεων που έγιναν σε επιχειρήσεις της Θεσσαλονίκης και του Κιλκίς από το 2001 έως και το 2004. Η ερμηνευτική ισχύς του μοντέλου της ειδικής αποτροπής αξιολογείται με τη χρήση δεδομένων για τα σοβαρά ατυχήματα και τις κυρώσεις. Χρησιμοποιούνται δεδομένα που αφορούν μεμονωμένες επιχειρήσεις και δοκιμάζονται υποδείγματα που αποτελούν συνδυασμό διαστρωματικών στοιχείων με χρονολογικές σειρές. Το συμπέρασμα είναι ότι κάποια είδη κυρώσεων οδηγούν σε μείωση των εργατικών ατυχημάτων. Τέλος, στη διατριβή εξετάζονται οι καταγγελίες που γίνονται για θέματα υγείας και ασφάλειας και οι οποίες δεν φαίνεται να υποδεικνύουν τους πιο επικίνδυνους εργασιακούς χώρους.

A number of issues regarding health and safety and especially occupational accidents are examined in this dissertation thesis. Each answer gives rise to new questions. The first of these questions consider the adequacy of the market to deal with occupational accidents. The theory of compensating wage differentials constitutes an attempt to convert the issue of occupational health and safety into a question which can be dealt with exclusively by the labour market, through the risk-wage trade-off. The argument is criticized given that the operation of market forces is impeded by information deficiencies concerning risks and that rationality of employees and employers is bounded. The matters of freedom of contract, of collective bargaining and that of unemployment are also considered. The conclusion drawn is that the operation of market forces is inadequate to cope with the health and safety problems and accordingly there is scope for the state intervention. The obstacles encountered when one litigates in order to receive compensation for an occupational injury or disease are also examined. These obstacles are related with the financial capabilities of companies and workers, the legal procedure and the retardation in adjudicating, as well as the uncertainty which is innate in litigation. Therefore, the necessity of having a special legislation enforced by an inspecting mechanism arises. The thesis also explicates the advantages a civil service labour inspectorate offers and the impossibility of substituting a private company for such a civil service. The thesis examines the impact of health and safety inspections on companies in the areas of Thessaloniki and Kilkis between 2001 and 2004. The explanatory power of the enforcement model of specific deterrence is evaluated using data on serious injuries and penalties imposed. A unique plant-level dataset is employed and models with panel data are used. The logit fixed effects model is found to be the most appropriate. The conclusion is that certain forms of penalties have an impact on the reduction of workplace accidents, but further research is necessary, especially on the inspections without penalties. Finally, this thesis deals with the complaints regarding occupational health and safety, it seems that filing complaints does not imply finding the most dangerous workplaces.