Σχεδίαση και ανάπτυξη ρομπότ κοινωνικής αρωγής, κατάλληλου για ρόλο διαμεσολαβητή σε παιδιά με διαταραχές στην ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων - εφαρμογή σε δραστηριότητες με παιδιά φάσματος αυτισμού

Abstract

Ανεξάρτητες μελέτες σε διαφορετικά πλαίσια υλοποίησης δείχνουν ότι οι παρεμβάσεις με τα ρομπότ κοινωνικής αρωγής θα μπορούσαν να βοηθήσουν τα παιδιά με Διαταραχές στο Φάσμα του Αυτισμού, προκειμένου να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες οι οποίες απαιτούν συνεργασία και δεξιότητες επικοινωνίας. Παρά την επιβεβαιωμένη θετική επίδραση των ρομπότ σε παιδιά με ΔΦΑ, σύγχρονες, εκτενείς ανασκοπήσεις αναγνωρίζουν την ανάγκη για τη δημιουργία α. ενός ρομπότ κοινωνικής αρωγής, το οποίο θα σχεδιαστεί και θα αναπτυχθεί, ώστε να ανταποκρίνεται στα χαρακτηριστικά παιδιών με ΔΦΑ και β. μίας μεθόδου η οποία θα αξιοποιεί το διαμεσολαβητικό ρόλο των ρομπότ με στόχο τη βελτίωση, τη διατήρηση και τη γενίκευση των κοινωνικών δεξιοτήτων παιδιών με ΔΦΑ. Το διδακτορικό αυτό επιχείρησε να ανταποκριθεί στην εν λόγω ανάγκη, με τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την αξιολόγηση του ρομπότ κοινωνικής αρωγής Μαργαρίτα, καθώς και με τη δημιουργία της συστηματικής μεθόδου ARRoW. Ο σχεδιασμός της μεθόδου στηρίχτηκε στις θεωρίες που αναφέρονται στις Διαταραχές του Φάσματος του Αυτισμού, σε στρατηγικές συμπερίληψης και στον τρόπο με τον οποίο αυτές μπορούν να έχουν εφαρμογή μέσω ενός ρομπότ κοινωνικής αρωγής. Η μέθοδος ARRoW έχει πέντε διακριτά βήματα εφαρμογής. Μέσω της υλοποίησής τους, το παιδί ενισχύεται ως προς τη βελτίωση, τη διατήρηση και τη γενίκευση των κοινωνικών του δεξιοτήτων. Παρουσιάζονται αναλυτικά τα δομικά στοιχεία, τα βήματα που αποτελούν τη μέθοδο, και η συσχέτισή της με τις θεωρίες του αυτισμού. Το ρομπότ Μαργαρίτα σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε ώστε να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις και την ετερογένεια του φάσματος του αυτισμού. Αξιολογήθηκε η ευχρηστία του ρομπότ με τη μέθοδο της Γνωστικής Περιδιάβασης και της Ευρετικής αξιολόγησης, στις οποίες συμμετείχαν ειδικοί των εμπλεκόμενων πεδίων (εκπαιδευτικοί ειδικής αγωγής, εκπαιδευτικής τεχνολογίας, μηχανικοί, προγραμματιστές, γραφίστες, κτλ.). Επίσης, πραγματοποιήθηκε πιλοτική εφαρμογή για την αξιολόγηση της εφαρμοσιμότητας των λειτουργιών του ρομπότ, αναφορικά με τα σενάρια υλοποίησης της μεθόδου και της καταλληλότητας του υλικού για την προσέγγιση των στόχων της τελικής εφαρμογής. Η μέθοδος ARRoW εφαρμόστηκε μέσω του ρομπότ Μαργαρίτα και οι επιδόσεις των παιδιών ελέγχθηκαν στη γραμμή βάσης (αρχική αξιολόγηση), στο τέλος της παρέμβασης (5ο βήμα μεθόδου ARRoW) και μετά την παρέμβαση κατά την τελική και τις δύο Follow up αξιολογήσεις. Όλα τα παιδιά είχαν βελτιωμένες επιδόσεις σε σχέση με την αρχική αξιολόγηση, σε όλες τις αξιολογήσεις που ακολούθησαν της παρέμβασης, αλλά και κατά την ενδιάμεση αξιολόγηση (5ο βήμα μεθόδου). Η ασφάλεια και το ενδιαφέρον που ένοιωσαν κατά την αλληλεπίδραση με τη Μαργαρίτα, τα κινητοποίησε να αναπτύξουν λειτουργικό λόγο και προώθησε σταδιακά και ομαλά την επικοινωνία με τους συμπαίκτες τους. Μάλιστα, κατά την ενδιάμεση αξιολόγηση και όσο το ρομπότ ήταν ακόμα παρόν (αν και αδρανές), τα παιδιά έδειξαν τη μεγαλύτερη κινητοποίηση από τις υπόλοιπες αξιολογήσεις για συμμετοχή σε δραστηριότητες λεκτικής επικοινωνίας και παιχνίδια. Τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσιάζουν μεγάλη συνοχή μεταξύ των παιδιών. Ακόμα και αν το μικρό δείγμα δεν επιτρέπει γενίκευση των αποτελεσμάτων, πρόκειται για μία πρώτη επικύρωση, που δημιουργεί υψηλές προσδοκίες για τα ευρήματα που θα προκύψουν από την εφαρμογή σε μεγαλύτερο δείγμα.