Πόλεμος Ιράν-Ιράκ: η χρήση χημικών όπλων, οι παραβιάσεις του ανθρωπιστικού δικαίου και οι αντιδράσεις της διεθνούς κοινωνίας

Abstract

Ανά τους αιώνες, σε κάθε ένοπλη σύρραξη, πρωταρχικό στόχο αποτελεί η επιβίωση της όποιας κοινωνικής ομάδας συμμετέχει σε αυτήν. Όμως κάθε πολεμική διαδικασία διέπονταν από νόμους-κανόνες οι οποίοι άλλοτε τηρούνταν και άλλοτε θυσιάζονταν στο βωμό αυτής της επιβίωσης και της κυριαρχίας-επικράτησης στη μάχη. Στην αρχαία Ελλάδα ήταν οι θεοί του Ολύμπου που είχαν την εποπτεία των μαχών. Μεταγενέστερα, ξεκίνησαν να υφίστανται γραπτά κείμενα που όριζαν τα όρια της χρήσης βίας και τα μέσα που επιτρέπονται ή απαγορεύονται να χρησιμοποιούνται στη μάχη. Εδώ και σχεδόν δύο αιώνες, με την εμφάνιση των κρατών, δημιουργήθηκε το Διεθνές Δίκαιο, κανόνες-νόμοι, Συμβάσεις, Πρωτόκολλα διεθνώς αποδεκτά που άπαντες οφείλουν να σέβονται και να τηρούν. Σε αυτά τα έγγραφα υπήρξε η μέριμνα για τον ορισμό των συμβατικών και μη συμβατικών όπλων. Στη συγκεκριμένη εργασία εκτενής αναφορά θα γίνει όχι μόνο στην, κατά συρροή, χρήση χημικών όπλων και ουσιών (μη συμβατικά όπλα) στον πόλεμο Ιράν-Ιράκ, αλλά και στην περιγραφή του χημικού πολέμου, των όπλων και των χημικών ουσιών που αυτός φέρει, ποια όπλα αποκαλούμε ως χημικά, ποια είναι τα είδη τους καθώς επίσης θα λάβει χώρα και μία ιστορική αναδρομή των συγκεκριμένων, μη συμβατικών, όπλων. Όμως στα οκτώ έτη διάρκειας του ιρανο-ιρακινού πολέμου δεν είναι μόνο η ευρεία χρήση χημικών όπλων που απασχόλησε τη Διεθνή Κοινωνία. Στο χρονικό αυτό διάστημα, δεν ήταν λίγα τα εγκλήματα πολέμου που εκδηλώθηκαν από αμφότερες τις εμπόλεμες δυνάμεις. Η στρατολόγηση ανήλικων παιδιών κάτω των 15 ετών στο όνομα του Αλλάχ, οι ανθρωποκτονίες άμαχων πληθυσμών με συμβατικά, και όχι μόνο, όπλα, η ανεξέλεγκτη χρήση χημικών σε κατοικημένους τόπους όπου ζούσε άμαχος πληθυσμός (Halabja) αποτελούν τα κύρια εγκλήματα πολέμου που απασχόλησαν τη Διεθνή Κοινωνία. Τα δύο εμπόλεμα κράτη είχαν ως πρωταρχικό σκοπό την υπεροχή σε ισχύ έναντι του έτερου κράτους. Στην ουσία, όσον αφορά το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο, έδωσαν από ελάχιστη έως μηδαμινή σημασία. Στη συγκεκριμένη διπλωματική εργασία, θα γίνει αναφορά στον τρόπο που η Διεθνής Κοινωνία αντέδρασε στις πράξεις βίας που καταπατούσαν τους Κανόνες Δικαίου. Στόχος της εργασίας επιπρόσθετα, είναι να αναλύσει τον τρόπο αντίδρασης-λήψης μέτρων που θα όφειλαν, βάσει των ήδη θεσμοθετημένων διεθνών νόμων , να υιοθετήσουν τα Η.Ε και κυρίως τα 5 κύρια μέλη του Ο.Η.Ε και να αναφέρει πώς οι διεθνείς θεσμοί και οι Μεγάλες Δυνάμεις της δεκαετίας του ’80 (Η.Π.Α και Ε.Σ.Σ.Δ) τελικά αντέδρασαν. Υπερίσχυσε το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο και τηρήθηκαν τα ήδη υπάρχοντα ψηφίσματα και διατάγματα των Σ.Α των Η.Ε ή θυσιάστηκε το Διεθνές Δίκαιο στο βωμό της εκμετάλλευσης του κενού ισχύος που πήγε να δημιουργηθεί σε ένα υποσύστημα, όπως αυτό της Μέσης Ανατολής, το οποίο πάντοτε έπαιζε (και παίζει) σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της κυριαρχία μιας Μεγάλης Δύναμης που επιδιώκει να γίνει ηγεμονική. Μάλιστα, ο ιρανο-ιρακινός πόλεμος χρονολογείται σε ένα διάστημα όπου η Ε.Σ.Σ.Δ φθίνει ως Μεγάλη Δύναμη, εν αντιθέσει με τις Η.Π.Α. που τείνουν να γίνουν ηγεμονική δύναμη. Το πέρας του (Αύγουστος 1988) σχεδόν συμπίπτει με αυτό του Ψυχρού Πολέμου όπου υπήρξε ευρεία ανακατανομή ισχύος στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.