Πραγματολογική ικανότητα και επικοινωνία των μαθητών με Διαταραχή Φάσματος Αυτισμού

Abstract

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να σκιαγραφηθεί το επικοινωνιακό προφίλ και να μετρηθεί η πραγματολογική ευχέρεια, παιδιών με Διαταραχή Φάσματος Αυτισμού. Για το λόγο αυτό, θα γίνει διερεύνηση των παραπάνω τομέων, με τη χρήση σταθμισμένου ερευνητικού εργαλείου και θα πραγματοποιηθεί σύγκριση με δείγμα μαθητών τυπικής ανάπτυξης. Αρχικά, για την παρούσα έρευνα, συλλέχθηκε ένα δείγμα συνολικά 241 μαθητών ηλικίας 8 έως 15 ετών. Από αυτούς, το 75.7% είναι αγόρια και το 24.3% κορίτσια. Από το σύνολο των μαθητών δημιουργήθηκαν δύο μεγάλες ομάδες προς σύγκριση και μελέτη. Η μία ομάδα, περιλαμβάνει 121 μαθητές με διάγνωση της ΔΦΑ, μέσης ηλικίας 10.8 ετών και η δεύτερη ομάδα 120 μαθητές τυπικής ανάπτυξης με μέση ηλικία τα 11.4 έτη. Τα δεδομένα για την έρευνα, συλλέχθηκαν μέσω ερωτηματολογίου, στο οποίο συμπεριλήφθηκε μεταφρασμένο στην ελληνική γλώσσα το ερευνητικό εργαλείο Children’s Communication Checklist (CCC) (Bishop, 1998), Αυτό περιλαμβάνει 9 υποκατηγορίες, που αντιπροσωπεύουν σημαντικές πτυχές της ανθρώπινης επικοινωνίας με ιδιαίτερη βάση να δίνεται στην πραγματολογική χρήση της γλώσσας, και συνολικά 70 ερωτήσεις με συμπεριφορές των παιδιών, οι οποίες λαμβάνουν χώρα κατά την κοινωνική επικοινωνία. Συνολικά, 241 εκπαιδευτικοί συμπλήρωσαν τα ερωτηματολόγια, για τη συγκεκριμένη περίπτωση ενός μαθητή. Αφού συλλέχθηκαν τα ερωτηματολόγια, καταγράφηκαν οι απαντήσεις και ακολούθησε η στατιστική ανάλυση τους μέσω του προγράμματος Statistical Package for the Social Sciences (SPSS). Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων προέκυψε πως το επικοινωνιακό προφίλ των μαθητών με ΔΦΑ είναι πιο αδύναμο από αυτό των μαθητών τυπικής ανάπτυξης καθώς και η ικανότητα τους στην πραγματολογική χρήση της γλώσσας εμφανίζεται διαταραγμένη. Ακόμη, προκύπτουν πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα εάν ληφθούν ως μεταβλητές η ηλικία, το φύλο και η ικανότητα στο λόγο των μαθητών με ΔΦΑ. Συγκεκριμένα, η ηλικία δε φαίνεται να επηρεάζει ιδιαίτερα την ικανότητα των παιδιών στην επικοινωνία και την πραγματολογία. Με βάση το φύλο, όμως, τα αγόρια παρουσιάζονται ικανότερα σε συγκεκριμένες πτυχές της επικοινωνίας ενώ, τέλος, τα παιδιά με ανεπτυγμένο λόγο εμφανίζονται ικανότερα στην πραγματολογία σε σχέση με τους αυτιστικούς μαθητές με μονολεκτικό λόγο.

The purpose of this study is to describe the communication profile and to measure the pragmatic competence of children with Autism Spectrum Disorder. For this reason, the above areas will be explored using a standardized research tool and a comparison will be drawn with a sample of typical developmental students. Initially, for the present study, a sample of a total of 241 students aged 8 to 15 years was collected. Of these, 75.7% are boys and 24.3% are girls. Out of all the students, two large groups were created for the purpose of comparing and studying them. One group includes 121 students diagnosed with ASD whose average age is 10.8 years old, and the second group includes 120 students of typical development whose average age is 11.4 years old. The research data were collected through a questionnaire, which included the research tool Children's Communication Checklist (CCC) (Bishop, 1998), translated in Greek. This tool is comprised of 9 subcategories that represent important aspects of human communication with great emphasis on the pragmatic use of language, and includes a total of 70 questions on children’s behavior, which take place during social communication. In total, 241 teachers completed the questionnaires, while taking into account the case of a specific student. After the collection of questionnaires, the answers were recorded and statistical analysis followed using the SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) program. The analysis of the results showed that the communication profile of students with ASD is weaker than that of students of typical development and that their ability to use pragmatic language appears disturbed as well. Furthermore, very interesting conclusions can be drawn, if age, gender and ability in speech are taken as variables for the group of students with ASD. Specifically, age does not seem to affect significantly children's ability to communicate and to use pragmatic language. Based on gender, boys seem more capable in certain aspects of communication and finally, children with developed speech appear more capable in pragmatics compared to autistic students with one-word speech.