Η απάτη με υπολογιστή (386Α ΠΚ)

Abstract

H παρούσα διπλωματική εργασία, εκπονείται στα πλαίσια του μαθήματος «Ηλεκτρονικό Έγκλημα» και του Διιδρυματικού προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών «ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ», των Πανεπιστημίων της Μακεδονίας και του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Αναντίλεκτα, η σημερινή εποχή χαρακτηρίζεται από την έντονη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και την ανάπτυξη της τεχνολογίας, γεγονότα τα οποία συνεπικούρησαν στην διευκόλυνση της καθημερινότητας των πολιτών αλλά ταυτόχρονα δημιούργησαν και πληθώρα κινδύνων, με ποικίλες προεκτάσεις. Η τεχνολογική αυτή ανάπτυξη άγγιξε και το φάσμα της Νομικής Επιστήμης και κυρίως τον Ποινικό Δίκαιο, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη αναθεώρησης του Ποινικού Κώδικα και της νομοθέτησης νέων νόμων με γνώμονα τους καινοτόμους τρόπους τέλεσης παραδοσιακών εγκλημάτων, με την βοήθεια της τεχνολογίας και εισάγοντας την έννοια του ηλεκτρονικού εγκλήματος. Το πρώτο ηλεκτρονικό έγκλημα, τοποθετείται χρονικά το 1820, οπότε και ο Γάλλος υφαντής και έμπορος, Joseph Marie Jacquard, κατασκεύασε για πρώτη φορά τον αργαλειό, γεγονός το οποίο θορύβησε ιδιαίτερα τους υπαλλήλους του, οι οποίοι φοβήθηκαν, ότι το μηχάνημα αυτό απειλεί την παραδοσιακή εργασία τους και ως εκ τούτου, επενέβαιναν στην λειτουργία του μηχανήματος, ώστε να εμποδίζουν την χρήση του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, του νομικού αυτού φαινομένου αποτελεί και η «παραλλαγή» του αδικήματος της απάτης (386ΠΚ), με αποτέλεσμα να εισαχθεί στον Ελληνικό ΠΚ, με τον νόμο 1805/1988, το άρθρο 386Α, με τίτλο «ΑΠΑΤΗ ΜΕ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ», γύρω από το οποίο θα κινηθεί το παρόν πόνημα. Ειδικότερα, στο πρώτο κεφάλαιο, θα πραγματοποιηθεί απόπειρα απόδοσης ορισμού της πολυσυζητημένης έννοιας του ηλεκτρονικού εγκλήματος, περιγραφή των χαρακτηριστικών του καθώς και αναφορά στην θεμελιώδη διάκριση των ηλεκτρικών εγκλημάτων σε αυτά, που τελούνται με τη χρήση Ηλεκτρονικών Υπολογιστών (Computer Crime), στα οποία συγκαταλέγεται και η απάτη με Η/Υ (386Α ΠΚ), και σε αυτά που τελούνται μέσω του Διαδικτύου, ήτοι τα λεγόμενα Κυβερνοεγκλήματα (Cyber Crime). Επιπροσθέτως, στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στο Διεθνές και Ενωσιακό νομικό πλαίσιο, που καλύπτει τόσο το αδίκημα της απάτης με υπολογιστή (386Α ΠΚ), όσο και τα ηλεκτρονικά εγκλήματα εν γένει και πιο συγκεκριμένα θα πραγματοποιηθεί αναφορά στην Οδηγία 2013/40/ΕΕ και σύμβαση του Συμβουλίου Ευρώπης για το Κυβερνοέγκλημα. Το δεύτερα κεφάλαιο της παρούσας εργασίας πραγματεύεται το εθνικό νομικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση της απάτης με υπολογιστή (386Α ΠΚ), με εκτενή αναδρομή στο ιστορικό τροποποιήσεων του άρθρου 386Α ΠΚ καθώς και στον αρχικό σκοπό –ratio εισαγωγής του άρθρου στην ελληνική έννομη τάξη. Παράλληλα, γίνεται εκτενής ανάλυση του άρθρο του Ποινικού Κώδικα για την απάτη με υπολογιστή (386 Α ΠΚ), με ειδικότερες αναφορές στο προστατευόμενο έννομο αγαθό της διάταξης, στην αντικειμενική και υποκειμενική του υπόσταση, τους τρόπους τέλεσης του αδικήματος. Επιπλέον, αναλύονται ζητήματα απόπειρας του αδικήματος, συμμετοχής, ενώ παράλληλα γίνεται αναφορά στην συρροή του αδικήματος την απάτης με υπολογιστή (386Α ΠΚ) με άλλα αδικήματα, όπως την πλαστογραφία ηλεκτρονικών εγγράφων, καθώς επίσης και στις προνομιούχες και επιβαρυντικές περιστάσεις του αδικήματος. Επιπροσθέτως, γίνεται λόγος για τον διασυνοριακό χαρακτήρα του αδικήματος και τη δυσκολία προσδιορισμού του τόπου τέλεσης του αδικήματος. Στο τρίτο κεφάλαιο της παρούσας πραγματοποιείται αντιπαραβολή του αδικήματος της κοινής απάτης (386 ΠΚ) με το ιδιώνυμο αδίκημα της απάτης με υπολογιστή (386Α ΠΚ). Τέλος, στο τέταρτο κεφάλαιο της παρούσας, παρουσιάζονται εκτενώς σύγχρονες μορφές απάτης που τελούνται με υπολογιστή, οι οποίες στοιχειοθετούν είτε το αδίκημα της κοινής απάτης, είτε το αδίκημα της απάτης με υπολογιστή, όπως το φαινόμενο phising, η ανάληψη χρημάτων από ΑΤΜ με κλεμμένη μαγνητική κάρτα αυτόματης τραπεζικής συναλλαγής (cashcard) και οι μορφές απάτης με στόχο περιουσία αποτελούμενη από Bitcoins.