Ευκαιρίες και ανισότητες στην επιλογή επαγγέλματος κατά φύλο: η εφαρμογή της απασχόλησης των γυναικών στα Μ.Μ.Ε.-Τηλεόραση

Abstract

Παρά τις θεσμικές και νομικές αλλαγές που έχουν γίνει σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο οι γυναίκες, όπως επίσης και διάφορες εθνικές μειονότητες και πολιτικά αντιφρονούντες, υφίστανται διακρίσεις στον κόσμο της εργασίας και τα ανθρώπινα δικαιώματά τους προσβάλλονται στο έπακρο με αποτέλεσμα αυτές οι ομάδες να οδηγούνται συχνά σε αποκλεισμό. Η παραβίαση των θεμελιωδών κοινωνικών δικαιωμάτων απαγορεύεται από πολλές διεθνείς συνθήκες. Η παρουσία των γυναικών στη δημόσια σφαίρα της κοινωνικής ζωής, στην εκπαίδευση, την εργασία και συχνά το συνδικαλισμό αποτελούν πλέον γεγονός. Αυτό όμως δε σημαίνει κατά ανάγκη ότι έχουν εξαλειφθεί πλήρως οι διακρίσεις όσον αφορά την ισότιμη συμμετοχή τους σε διάφορα επαγγέλματα καθώς και σε ανώτερες διοικητικές θέσεις. Με άλλα λόγια οι γυναίκες συνεχίζουν να υφίστανται διακρίσεις στον επαγγελματικό τομέα ενώ συχνά οι αμοιβές τους είναι κατώτερες από αυτές των ανδρών. Αν και υπάρχει μια μεγάλη αύξηση του αριθμού των γυναικών σε υψηλές θέσεις διοίκησης (top managerial) σε επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια του τελευταίου αιώνα ο αριθμός των γυναικών σε υψηλές διοικητικές θέσεις συνεχίζει να είναι σταθερά μικρός, υποδηλώνοντας έτσι ότι οι γυναίκες αντιμετωπίζουν ένα "γυάλινο ταβάνι" δυσκολιών (Morrison and White van Vanvelsor, 1987). Παρά τις νομικές αλλαγές και τις πιέσεις από εθνικούς ή διεθνείς οργανισμούς, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η βελτίωση της θέσης των γυναικών σε μεγάλες επιχειρήσεις είναι αργή και άνιση (Kotti-Petraki, 1993). Γενικότερα, τα κριτήρια με τα οποία κρίνονται οι γυναίκες είναι διαφορετικά από αυτά με τα οποία κρίνονται οι άνδρες και αυτά συνήθως αντανακλούν τις αντιλήψεις που έχουν οι άνδρες για τους ρόλους και τα χαρακτηριστικά των γυναικών. Έχοντας ως προϋπόθεση τα δημογραφικά στοιχεία όπως είναι το επίπεδο εκπαίδευσης και η ταξική διαστρωμάτωση καθώς επίσης και τα στερεότυπα των φύλων που επικρατούν στην κοινωνία και φυσικά στη διοίκηση των οργανισμών όπως και αυτή των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας και Ενημέρωσης είναι αναγκαίο να εξετάσουμε τους παράγοντες που επηρεάζουν την εξέλιξη των γυναικών σε ιεραρχικές θέσεις στις επιχειρήσεις. Η συνολική διερεύνηση βασίζεται στα εξής κέντρα βάρους: 1. Εξακρίβωση των υποκειμενικών παραγόντων - επαγγελματικού προσανατολισμού, προσανατολισμός επαγγελματικής ανόδου, επαγγελματικός σχεδιασμός - και των αντικειμενικών παραγόντων (οργανική διάρθρωση, πολιτική ειδίκευση προσωπικού, στρατηγική στελέχωση των επιχειρήσεων, κοινωνικά προβλήματα εντός και εκτός των επιχειρήσεων, λόγω στερεοτύπων κλπ. που διέπουν την απασχόληση και την επαγγελματική άνοδο των γυναικών στην επιχείρηση. 2. Εξακρίβωση του ρόλου της επιχειρησιακής συνεχούς κατάρτισης, όσον αφορά τον αντίκτυπό της επάνω στους αναφερθέντες υποκειμενικούς και αντικειμενικούς παράγοντες. Η διερεύνηση έχει προπάντων ως αφετηρία τις εξής βασικές υποθέσεις: 1. Οι περιορισμένες δυνατότητες των εργαζομένων γυναικών στην αγορά εργασίας, 2. Εκπαιδευτικά προγράμματα της επιχείρησης και η δυνατότητα απασχόλησης σε αντίστοιχες επαγγελματικές θέσεις 3. Η βελτίωση της επαγγελματικής εξειδίκευσης και της απασχόλησης γυναικών σε κατάλληλες επαγγελματικές θέσεις Στην παρούσα μελέτη γίνεται λοιπόν μια προσπάθεια που έχει ως στόχο τον καθορισμό των παραγόντων εκείνων που επηρεάζουν την δυνατότητα εξέλιξης των γυναικών και την ιεραρχική θέση που κατέχουν στην επιχείρηση-Τηλεοπτικό Σταθμό αναφορικά με το επίπεδο εκπαίδευσης-επαγγελματικής κατάρτισης, την ηλικία, την κατοικία και τα στερεότυπα των ρόλων, που κυριαρχούν στην οργανωτική δομή των τηλεοπτικών σταθμών. Το κύριο στοιχείο ενδιαφέροντος είναι η εξέλιξη των γυναικών σε υψηλές θέσεις εργασίας που σε ένα ποσοτικό επίπεδο διερεύνησης του φαινομένου αποτελεί μια "εξαρτώμενη μεταβλητή" στην οποία επιδρούν μια σειρά από άλλες σημαντικές "ανεξάρτητες μεταβλητές" όπως είναι οι ακόλουθες: 1) τα στερεότυπα των φύλων, 2) η ηλικία, 3) η εκπαίδευση-επαγγελματική κατάρτιση και 4) ο τόπος προέλευσης-κατοικίας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, σκοπός της μελέτης είναι να διαπιστωθεί και να εξετασθεί η σχέση μεταξύ κοινωνικού φύλου (gender) και επιπέδου εκπαίδευσης και "ίσων" ευκαιριών στην εργασία. Η διαμόρφωση του κοινωνικού φύλου (gender) διά μέσου της εκπαιδευτικής διαδικασίας και της κοινωνικοποίησης αποτελεί ένα παράγοντα κλειδί για τον καταμερισμό εργασίας και συνεπώς παίζει έναν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της καριέρας του ατόμου στην αγορά εργασίας.

Although there are significant institutional and legal changes at national, European, and international levels, women, as well as several national minorities and political dissidents, face discriminations at work and their human rights are violated, which often results to these groups' exclusion. Violation of fundamental social rights is prohibited by many international treaties. Women's presence in the public sphere of social life, in education, at work, and often in trade-unions, is already a fact. However, this does not necessarily mean that discriminations have been fully eliminated in relation to their equal participation in several vocations as well as in top managerial positions. In other words, women are still facing discriminations in the professional field, while their wages are lower than those of men. Although there is a great increase of the number of women in top managerial positions in enterprises, during last century the number of women at top managerial positions is steadily low, thus noting that women are facing a "glass ceiling" of difficulties (Morrison and White van Vanvelsor, 1987). Despite legal reforms and pressures exercised by national or international organizations, there is no doubt that improvement of women's situation in big enterprises is slow and unequal (Kotti-Petraki, 1993). In general, criteria by which women are evaluated are different to those valid for men, and these often reflect the perceptions of men about women's roles and attributes. Taking into account, as a prerequisite, demographic data, such as level of education and class stratification, as well as gender stereotypes prevailing in society, and, of course, in the administration of organization, such as that of Mass Media, it is necessary for us to examine the factors which influence women's advancement to top positions in business. The full research is based upon the following main points: 1. Verification of subjective factors-vocational orientation, orientation of vocational advancement, vocational planning- and objective factors (constitutional structure, political specialization of staff, strategic recruitment policies of enterprises, social problems inside and outside enterprises, based to stereotypes etc, ruling employment and vocational advancement of women in enterprises. 2. Verification of the role of entrepreneurial continuous training, concerning its impact on the above mentioned subjective and objective factors. The following basic conditions are the main starting-points of the research: 1. The limited possibilities of women employees in the labour market 2. Educational programmes of the enterprise and the possibility of employment in relevant positions of work 3. Improvement of vocational specialization and employment of women in proper positions of work. Therefore, the present study attempts to determine the factors that influence women's possibilities of advancement and the hierarchic positions they possess in the -TV channel, in relation to level of education- vocational training, age, place of residence, and stereotypic roles prevailing in the organizational structure of TV channels. The main interesting point of women's advancement to top managerial positions, which, at a quantitative level of investigating into the phenomenon, consists a "dependent variable", which is influenced by several other important "independent variables", such as: 1) gender stereotypes, 2) age, 3) education - vocational training, and 4) place of origin - residence. In this framework, the study aims at determining and investigating the relation among social gender, level of education, and "equal" opportunities at work. The formation of social gender through educational process and socialization consists a key-factor for work allocation, and, consequently, it plays a significant role in the advancement of one's career in the labour market.