Δημιουργία πλατφόρμας ανοικτών κυβερνητικών δεδομένων

Abstract

Ένας αυξανόμενος αριθμός κυβερνήσεων παγκοσμίως υιοθετεί τις αρχές των ανοικτών κυβερνητικών δεδομένων. Ένα σημαντικό βήμα για το σκοπό αυτό, είναι η ανάπτυξη μιας πύλης διαχείρισης και διάθεσης τέτοιου είδους δεδομένων. Παραδείγματα αποτελούν οι πύλες της Αμερικής (data.gov), του Ηνωμένου Βασιλείου (data.gov.uk) και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (data.europa.eu) μεταξύ άλλων. Ένα κοινό χαρακτηριστικό των παραπάνω πυλών καθώς και των περισσοτέρων σύγχρονων πυλών δεδομένων προς αυτή την κατεύθυνση, είναι ότι βασίζονται στην ολοκληρωμένη λύση του Open Knowledge Foundation το CKAN (Comprehensive Knowledge Archive Network). Ο κύριος στόχος αυτής της διπλωματικής είναι η υλοποίηση ενός λειτουργικού προγράμματος διαχείρισης ανοιχτών δεδομένων που θα αξιοποιηθεί από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Επιπλέον για την πιο εμπεριστατωμένη επίτευξη αυτού του στόχου παρουσιάζεται μια αναλυτική μελέτη των τεχνολογιών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη μιας τέτοιας πύλης ανοιχτών δεδομένων, καθώς και η διαδικασία επιλογής των απαραίτητων εργαλείων για την τελική ανάπτυξη της. Αναλυτικότερα, στο πρώτο μέρος διερευνήθηκαν παρόμοιες υλοποιήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί, μελετήθηκε ένας αριθμός εργαλείων που χρησιμοποιήθηκαν και αναζητήθηκαν περαιτέρω τεχνολογίες για την δημιουργία της πύλης. Έπειτα επιλέχθηκε η μεθοδολογία ανάπτυξης που ακολουθήθηκε, η οποία βασίστηκε στο μοντέλο ανάπτυξης λογισμικού με βάση συστατικά στοιχεία (Component based model). Σε δεύτερο μέρος, σύμφωνα με την επιλεγμένη μεθοδολογία και τα αποτελέσματα της μελέτης μας επιλέξαμε τα βασικά συστατικά στοιχεία που αξιοποιήθηκαν για την τελική υλοποίηση της πύλης. Αξίζει να σημειωθεί πως η φύση των στοιχείων που επιλέχθηκαν επιτρέπει την επέκταση των λειτουργιών τους. Με γνώμονα την παραπάνω δυνατότητα αναζητήσαμε και βρήκαμε έναν αριθμό από εργαλεία επέκτασης του κάθε συστατικού στοιχείου, τα οποία δίνουν προστιθέμενη αξία στο τελικό προϊόν και καλύπτουν μέρος των αναγκών μας. Στη συνέχεια προχωρήσαμε στην υλοποίηση της πύλης. Η τελική εφαρμογή αποτέλεσε συνδυασμό εγκαταστάσεων, παραμετροποιήσεων και ανάπτυξης. Αρχικά προχωρήσαμε σε τρεις βασικές εγκαταστάσεις για τα δομικά στοιχεία της εφαρμογής (Content Management System - CMS, Data Management System - DMS, Resource Description Framework triple store - RDF triple store). Έπειτα προχωρήσαμε στην απαραίτητη, για την ορθή λειτουργία τους, παραμετροποίηση τους. Η παραμετροποίηση περιελάμβανε και την ρύθμιση του web server της τελικής εφαρμογής για την ορθή παρουσίαση των τριών βασικών συστατικών στοιχείων. Στο επόμενο βήμα, για την διεύρυνση των λειτουργιών των βασικών εκδόσεων CMS και DMS που εγκαταστήσαμε, προχωρήσαμε στην εγκατάσταση και παραμετροποίηση σειράς πρόσθετων τα οποία υλοποιούν τις επιθυμητές λειτουργίες του τελικού συστήματος. Επιπρόσθετα, για την ολοκλήρωση των αρχικών μας απαιτήσεων ως προς την διασύνδεση των επιμέρους συστατικών σε ένα ενοποιημένο περιβάλλον, χρειάστηκε επιπλέον να αναπτύξουμε εργαλεία, ειδικευμένα για την υλοποίηση μας, τα οποία τα διαθέτουμε ανοιχτά προς κάθε ενδιαφερόμενο για την επικοινωνία εφαρμογών με τα δεδομένα της πύλης μας. Τα εργαλεία αυτά καλύπτουν ανάγκες τόσο ομοιομορφίας κατά την πλοήγηση του χρήστη, όσο και επικοινωνίας μεταξύ των τριών βασικών συστατικών στοιχείων. Τα τελικά βήματα της εργασίας μας ήταν ο έλεγχος της σωστής λειτουργίας της πύλης και η αξιολόγηση της. Ο έλεγχος πραγματοποιήθηκε μέσω της δημιουργίας και επιτυχημένης εφαρμογής μιας σειράς από σενάρια χρήσης απλού (σενάρια επισκέπτη) και διαχειριστικού τύπου. Η αξιολόγηση της πύλης έγινε μέσω πιλοτικής διαχείρισης της από ομάδα φοιτητών για την προσομοίωση λειτουργιών των σχολών του Πανεπιστημίου. Η ομάδα των φοιτητών που χρησιμοποιήθηκε είχε έρθει σε επαφή με πύλες ανοιχτών δεδομένων στα πλαίσια μαθημάτων του Πανεπιστημίου. Για τον λόγο αυτό, μετά την ολοκλήρωση της προσομοίωσης, οι φοιτητές κλήθηκαν να αξιολογήσουν την πύλη μέσω ερωτηματολογίου που συνέκρινε την λειτουργία της πύλης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας με άλλες πύλες ανοιχτών δεδομένων που έχουν επισκεφθεί. Η υλοποίηση που πραγματοποιήθηκε προσφέρει στο πανεπιστήμιο, στους διδάσκοντες και στους φοιτητές την δυνατότητα διαμοιρασμού ανοιχτών δεδομένων σε πλήθος μορφοποιήσεων και καλύπτει σημαντικό εύρος αναγκών του πανεπιστημίου ως προς την διαχείριση των δεδομένων του. Επιπρόσθετα με την χρησιμοποίηση του CMS Drupal δίνει δυνατότητες δημιουργίας, επεξεργασίας και ανάπτυξης του περιεχομένου του πληροφοριακού μας συστήματος, χωρίς την ανάγκη ευρείας γνώσης του προγραμματιστικού μέρους της εφαρμογής.