Τα ελληνικά διλήμματα ασφάλειας υπό το πρίσμα της οργανωτικής εξέλιξης της ΕΕ: η λογίκη της αυτοβοήθειας versus ευρωπαϊκή πολιτκή άμυνας και ασφάλειας

Abstract

Ένα από τα σημαντικότερα διακυβεύματα για τη βιωσιμότητα και την εύρυθμη λειτουργία της ΕΕ είναι η κατανόηση των διλημμάτων ασφαλείας των κρατών - μελών της. Η Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ), όπως έχει μετονομασθεί η Ευρωπαϊκή Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας (ΕΠΑΑ) αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές και αμφιλεγόμενες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), λόγω των ζητημάτων που πραγματεύεται, δηλαδή θέματα ασφάλειας και άμυνας. Δεδομένου ότι το ΝΑΤΟ αποτελεί εκ των πραγμάτων τον σημαντικότερο οργανισμό συλλογικής ασφάλειας για την πλειονότητα των ευρωπαϊκών κρατών - μελών, καθότι αυτά αποτελούν και δικά του μέλη, για την Ελλάδα η ΚΠΑΑ αντικατοπτρίζει μία θεμελιώδη παράμετρο της συμμετοχής της στην ΕΕ, εξ αιτίας των προκλήσεων ασφαλείας που αντιμετωπίζει η χώρα, κυρίως από την Τουρκία που είναι μέλος του ΝΑΤΟ αλλά όχι της ΕΕ. Επιπλέον, στον τομέα του αμυντικού προσανατολισμού των μελών της ΕΕ, η διεύρυνση των τελευταίων 12 ετών περιέπλεξε περαιτέρω την κατάσταση, καθώς διεύρυνε το χάσμα ανάμεσα στους «ευρωπαϊστές», κυρίως τα ιδρυτικά και τα παλιότερα μέλη της ΕΕ και τους «ατλαντιστές», κυρίως τα νεότερα μέλη της ΕΕ. Το ηπειρωτικό και νησιωτικό έδαφος της Ελλάδος, που βρίσκεται στο σημείο συνάντησης τριών Ηπείρων και μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της Μεσογείου, χαρακτηρίζεται ως παγκόσμιας στρατηγικής αξίας, μ’ αποτέλεσμα οι υποχρεώσεις της απέναντι στην ασφάλεια της τόσο σε επίπεδο εσωτερικής ευρυθμίας και τάξης, όσο και σε επίπεδο εξωτερικών απειλών να είναι συνεχώς αυξανόμενες, με συνεχώς όμως αυξανόμενες και όλες εκείνες τις δυνάμεις που δρουν απειλητικά και αναθεωρητικά (διακρατικές και ασύμμετρες απειλές). Ο κύριος στόχος της παρούσας εργασίας είναι να διερευνηθεί η φύση, ο ρόλος και οι αρμοδιότητες του «πυλώνα» της ΕΕ, της ΚΠΑΑ, καθώς και η ελληνική ευρωπαϊκή πολιτική στον τομέα της ΚΠΑΑ. Επιπροσθέτως, να εξετασθεί ο βαθμός που η ΕΕ, μέσω της ΚΠΑΑ, μπορεί να αποδειχθεί επαρκής ως προς την πρακτική ασφάλεια που μπορεί να παράσχει στην Ελλάδα, σε περίπτωση απειλής της τελευταίας από κράτος - μη μέλος της ΕΕ, διερευνώντας αν τελικά η ευρωπαϊκή προσπάθεια ασφάλειας και άμυνας δρα μόνο ενισχυτικά.