Η Επιχειρησιακή δράση της ΕΕ: εφαλτήριο δημιουργίας μιας ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής ή αποτύπωση της κακοφωνίας των κρατών μελών της;

Abstract

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί παράδειγμα πολιτικής οργάνωσης, χωρίς ιστορικό προηγούμενο. Αυτό το, sui generis, πολιτικό µόρφωµα ανάµεσα σε κράτη, διαφέρει σηµαντικά, τόσο από την Οµοσπονδία, όπως οι ΗΠΑ και η Γερµανία, όσο και από τη Συνομοσπονδία, όπως η Ελβετία, µε αποτέλεσµα να έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η µελέτη του. Όντας µια διαδικασία σε συνεχή εξέλιξη, προκαλεί έντονες συζητήσεις σχετικά µε την ταυτότητα, την σηµασία και κυρίως το µέλλον του. Καθ’ όλη την πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, το ζήτηµα της διαμόρφωσης κοινής εξωτερικής πολιτικής, καθώς και πολιτικών για την ασφάλεια και την άµυνα υπήρξε αντικείμενο έντονων συζητήσεων και διαφωνιών. Η µέχρι σήµερα εξέλιξη δεν είναι ικανοποιητική και σίγουρα δεν είναι ανάλογη της οικονομικής ισχύος της Ένωσης. Αν, όµως, ανατρέξουμε στην ιστορία και συγκρίνουμε την πορεία της ΕΕ µε αυτήν της ομοσπονδοποίησης των ΗΠΑ, θα δούµε, ότι έχουν γίνει πολλά και πολύ σηµαντικά βήµατα. Η αρχική προσπάθεια, η ΕΚΑΧ, πέρα από την αμοιβαία επωφελή συνεργασία στην αγορές του άνθρακα και του χάλυβα, ενείχε και πολιτικές διαστάσεις. Προσέβλεπε στην εξάλειψη των ανταγωνισµών για την εξασφάλιση των δυο αυτών προϊόντων, απαραίτητων για τη βιομηχανία, ιδιαίτερα για την αµυντική. Οι ανταγωνισµοί αυτοί, θεωρήθηκαν κάποιες από τις γενεσιουργές αιτίες που οδήγησαν στον πιο καταστροφικό πόλεµο που είχε γνωρίσει η ανθρωπότητα, τον Β’ Παγκόσμιο. Παρ’ όλα αυτά, και παρά την μεγάλη επιτυχία στον εµπορικό και οικονοµικό τοµέα όλων των µορφών οργάνωσης των κρατών της δυτικής Ευρώπης, (ΕΟΚ,ΕΚ,ΕΕ), οι προσπάθειες συνεργασίας στην εξωτερική πολιτική, την ασφάλεια και την άµυνα, δεν είχαν να επιδείξουν ανάλογα αποτελέσµατα. Το τέλος του Ψυχρού Πολέµου έδωσε νέα, δυναµική ώθηση, στη συνεργασία σε αυτούς τους τοµείς πολιτικής. Όµως, κατά τη δεκαετία του 1990, η θεσμοθέτηση της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) στα πλαίσια της ΕΕ συνοδεύτηκε από µμεγάλες αποτυχίες στη διαχείριση κρίσεων στην περιφέρεια της Ευρώπης. Ακολούθησε η ανάπτυξη του αµυντικού βραχίονα στα πλαίσια της ΚΕΠΠΑ, η Ευρωπαϊκή Πολιτική Άµυνας και Ασφάλειας (ΕΠΑΑ), η οποία σηµείωσε αξιόλογες επιτυχίες, αν και πολλά, από τα βασικά, προβλήµατα υφίστανται µέχρι σήµερα. Πόσο έχει προοδεύσει σήµερα η ΕΠΑΑ; ποιοι λόγοι στερούν από την Ένωση πρωταγωνιστικό ρόλο σε θέµατα ασφάλειας και άµυνας διεθνώς, αντίστοιχο του οικονομικού µεγέθους και της ήπιας ισχύος της; Κατά πόσον µπορεί να αποτελέσει ένα διεθνή δρώντα εφάμιλλο των δυνατοτήτων της και ποια µορφή θα πρέπει να έχει η πολιτική αυτή, ώστε να ανταποκριθεί στα ζητήματα ασφάλειας τόσο στην περιφέρεια της Ευρώπης, όσο και παγκοσμίως;